عاقبت ممنوعیت چاپ کاغذی خاتمه نامه های دانشجویی چه شد؟ - مجله کارنیکان

به گزارش گروه دانشگاه خبرنگاران، اوایل تیرماه امسال معاون آموزشی وزیر علوم در نامه ای به رؤسای دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور، چاپ کاغذی سرانجام نامه ها، رساله ها، گزارش های علمی، درسی و یا تکالیف آموزشی رایج در همه مقاطع و رشته ها را ممنوع اظهار داشت. همچنین تشخیص مصادیقی که امکان نشر الکترونیکی آن وجود ندارد بر عهده دانشگاه گذاشته شد.

طی آنالیز های چند سال گذشته تصمیم بر آن شد که نسخه های اضافی سرانجام نامه از دستور کار حذف شود، چرا که در گذشته دانشجویان ارشد و دکتری باید چندین نسخه از سرانجام نامه را چاپ نموده و آن را در اختیار استاد راهنما، استاد مشاور، کتابخانه دانشکده و... تحویل دهند.

طی فرآیند اداری اعلام آمادگی برای دفاع از سرانجام نامه، حدود 50 برگ مصرف می شود. همچنین زمانی که سرانجام نامه در مراحل نگارش و اصلاح است، 300 برگ کاغذ مورد استفاده قرار می گیرد.

حال با احتساب سه داور و اعضای جلسه دفاع، 600 برگ دیگر کاغذ نیز در زمان چاپ و آماده سازی سرانجام نامه در مرحله دفاع مصرف می شود، بنابراین حدود 1000 برگ کاغذ در فرآیندهای مختلف نگارش و آماده سازی یک سرانجام نامه تلف می شود.

در نامه اخیر معاونت آموزشی وزارت علوم به روسای دانشگاه ها، یک موضوع مورد غفلت نهاده شد. وزارت علوم در ممنوعیت چاپ کاغذی سرانجام نامه ها، تنها نسخه نهایی سرانجام نامه را مد نظر قرار داده و مسئله این است که پیش از آماده شدن نسخه نهایی، دانشجو یک نسخه از سرانجام نامه یا رساله خود را به اساتید و داوران می دهد که آن را مطالعه نمایند؛ در حالی که کسی راجع به این نسخه صحبت ننموده است.

دانشگاه شهید چمران اهواز به عنوان اولین دانشگاه، اقدام به حذف پرینت کاغذی تمام سرانجام نامه ها کرد. همچنین بعد از حذف پرینت نسخه های اضافی سرانجام نامه، دانشجو موظف بود دو نسخه را پرینت گرفته و یک نسخه را به استاد و دیگری را به کتابخانه مرکزی دانشگاه تحویل دهد. اخیراً با تصمیمی که اتخاذ شد نسخه کتابخانه مرکزی هم در قالب فایل پی دی اف ارائه شود، بنابراین عملاً حذف نسخه نهایی کاغذی سرانجام نامه ها در این دانشگاه از قبل اجرایی شده بود.

ممنوع شدن چاپ کاغذی نسخه نهایی سرانجام نامه تصمیمی قابل اجراست که در راستای مدیریت سبز و کاهش هزینه ها گرفته شده، اما باید در خصوص نسخه قبل از اصلاح هم فکری کرد. در این قسمت بهتر است که چاپ یا عدم چاپ سرانجام نامه در مرحله قبل از اصلاح، بر عهده دانشجو یا استاد و حتی معاونت آموزشی دانشگاه گذاشته شود. برخی از اساتید به ویژه همکاران مسن تر به علت ضعف بینایی با مطالعه نسخه الکترونیکی مشکل دارند و ممکن است ممنوعیت چاپ در این مرحله بر کیفیت آنالیز از سوی اساتید تأثیر بگذارد.

البته می توان درخصوص شیوه نگهداری سرانجام نامه ها، سروری مجازی راه اندازی کرد تا دانشجویان سرانجام نامه ارشد و رساله دکترای خود را در آن سرور بارگذازی نمایند.

محمد طالعی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی با بیان اینکه در صدد فراهم کردن زیرساخت ها برای اعلام ممنوعیت چاپ سرانجام نامه های کاغذی در دانشگاه هستیم، گفت: ما آمادگی اجرای این قانون را نداشتیم، دلیل آن این است که در حوزه سرانجام نامه ها از پیش تر بحث ایرانداک مطرح بود و مکانیسمی که بتواند سرانجام نامه ها را در یک جا متمرکز کند و سامانه همانندجو را پیاده سازی کند.

وی معتقد که برخی دانشگاه ها با ایرانداک همراهی نکردند که این موضوع به چند دلیل برمی شود؛ دلیل نخست این است که برخی سرانجام نامه ها تحت مالکیت معنوی و اقتصادی دانشگاه ها هستند به این مفهوم که ممکن است قابلیت تجاری سازی یا استخراج پتنت از آن ها وجود داشته باشد.

موضوع دیگری که ممنوعیت چاپ کاغذی را با مشکل روبرو می سازد این است که برخی از اعضای هیئت علمی در حوزه های خاص، به عنوان مثال حوزه های دفاعی کار می نمایند که این موارد هم جزو سرانجام نامه های محرمانه و موضوعاتی هستند که نمی توان آن ها را به صورت الکترونیکی منتشر کرد.

دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی از پنج سال قبل تاکنون نسخه الکترونیکی سرانجام نامه های موجود را در کنار نسخه های کاغذی در کتابخانه ذخیره و عملاً چنین زیرساختی را در دانشگاه راه اندازی نموده اند. اما اینکه دانشجویان بخواهند سرانجام نامه ها را به صورت الکترونیکی مطالعه نمایند، برای دانشگاه مذکور و البته دیگر دانشگاه ها هزینه های میلیاردی را دربر دارد، به خصوص اینکه باید برای دانشجویان سیستم و رایانه تهیه نمایند.

محمد شمس اسفندآبادی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی در واکنش به ممنوعیت چاپ کاغذی سرانجام نامه گفت: نسخه الکترونیکی سرانجام نامه های دانشجویان این دانشگاه در دی وی دی، هارد اکسترنال، سامانه کتابخانه و سیستم کارشناس کتابخانه این دانشگاه ذخیره و بارگذاری خواهد شد و دریافت یک نسخه کاغذی از رساله های دکتری با توجه به تعداد کم تر آن ها و حرکت شان در مرز علم، لازم است. همچنین در خصوص طرح های برون دانشگاهی که ارتباط بین صنعت و دانشگاه هستند، دریافت نسخه کاغذی را اجباری نموده ایم.

حال اگر بتوانیم سرانجام نامه ها را به صورت دیجیتالی منتشر کنیم و فایل PDF آن ها را در اختیار دانشجویان قرار دهیم، هم فضای کمتری اشغال می شود و هم به راحتی قابل استفاده است. بر این اساس امکان مطالعه سرانجام نامه ها برای اساتید، دانشجویان و محققانی که در حال کار بر روی یک موضوع خاص هستند و می خواهند از حاصل مطالعات قبلی آگاه شوند، فراهم خواهد شد.

چنانچه تعداد تقریبی سالانه سرانجام نامه های کشور را حدود 200 هزار عدد و تعداد صفحات هر سرانجام نامه به طور متوسط 100 صفحه و در پنج نسخه تکثیر شود؛ با حذف کاغذی این سرانجام نامه ها، حداقل 100 میلیون ورق کاغذ A 4 صرفه جویی خواهد شد.

منبع: خبرنامه دانشجویان ایران