روشنگری چیست؟ (نظر فلاسفه درباره روشنگری)

به گزارش مجله کارنیکان، روشنگری حرکت انسان به سوی دریافت حقیقت واقعی است. روشنگری همان شروع اندیشیدن انسان بدون هیچ قید و بندی است برای این که حکمت خودش را دریابد.

روشنگری چیست؟ (نظر فلاسفه درباره روشنگری)

اگر سؤال شما این است که روشنگری چیست؟ نظر فلاسفه در خصوص روشنگری چیست؟ و این که روشنگری در اسلام چه صندلیی دارد اصلاً نگران نباشید چون خبرنگاران در این مقاله روشنگری را با زبانی ساده و خودمانی برایتان شرح داده است.

روشنگری چیست؟

روشنگری به خارج شدن انسان از حالت کودکی است که گناهش به گردن خودش بوده است. به عبارت دیگر روشنگری به انسان گوشزد می نماید که: جسارت آن را داشته باش که فهم خودت را به کار بگیری.

روشنگری مفهومی است که در پرتو آن می توان همه چیز را مشاهده کرد و در پرسش از ماهیت چیزها هیچ حد و مرزی ندارد.

معنی روشنگری از دیدگاه فلاسفه

آندریاس ریم فیلسوف قرن 18 روشنگری را این طور تعریف می نماید:

روشنگری اصلاح مفاهیم بر اساس موازین حقیقت ناب است.

امانوئل کانت، فیلسوف آلمانی می گوید:

روشنگری خروج آدمی از نابالغی به تقصیر خویشتن خود می باشد و نابالغی همان ناتوانی در به کار دریافت فهم خویشتن بدون راهنمایی دیگری است.

از دیدگاه کانت خود اندیشیدن بنیادی ترین اصل روشنگری است. او تفکر مستقل و پویا را اساس روشنگری می داند و این گونه تفکر تنها در گرو آزادی اندیشه است.

روشنگری در اسلام

روشنگری در بین مسلمانان از دو بعد تعریف می گردد:

  • شهود (دل)
  • عقل

به عبارت دیگر عقل در حوزه ای به تفکر می پردازد که ایمان (شهود) معین می نماید. ایمان در اینجا نقش راهنمای عقل را ایفا می نماید. بنابراین عقل انسان قدرت رسیدن به حقیقت را ندارد و ممکن است نتواند به هدف اصلی اش برسد و تنها زمانی روشنگری اتفاق می افتد که ایمان در کنار عقل قرار داشته باشد.

محمد عبده، متفکر مصری می گوید:

اسلام عقل انسان را از تمام قید و بندها آزاد ساخت و آن را کیانی مستقل بخشید تا به دور از هر قید و بندی و با توجه به حکمتش برای انسان تصمیم بگیرد... هیچ چیزی والاتر از عقل انسان نیست مگر خدا.

به همین خاطر در تاریخ اسلام هیچ وقت شاهد نزاع علم و عقل نبوده ایم و در دین اسلام تعارضی بین دین و علم وجود ندارد. این دقیقا بر خلاف چیزی است که در قرون وسطی در اروپا رخ داد؛ در اروپای قرون وسطی کلیسا با شعار ایمان بیاور بدون هیچ اعتراضی عقل را کاملاً از حوزه انسان ها خارج کرد و همین باعث گمراهی انسان ها شد.

فاکتورهای روشنگری

روشنگری مؤلفه های گوناگونی دارد که در ادامه به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم:

1. انسان گرایی: اصالت انسان و توجه به حقوق و آزادی های او مرکز توجه در نظریه روشنگری است. روشنگری اهمیت انسان در عالم را با نگاهی فلسفی به تصویر می کشد و صندلی او را معین می نماید. روشنگری کوشش دارد تا جلوی حمله به ارزش های انسانی را بگیرد. در این نظریه با برده داری و نگاه ابزاری به انسان ها مبارزه می گردد و اجازه نمی دهد که صندلی انسان در حد یک شی ء باشد.

2. تنگنا های شناخت بشری: از دیدگاه نظریه روشنگری در غرب، انسان موجودی آزاد، مختار و خردورز است اما سؤال اینجاست که حدود فهم آدمی تا کجاست؟ فهم آدمی محدود و نسبی است و این نظریه به معنای بی حدومرز بودن فهم انسان نیست.

3. تساهل و مدارا: شناخت ما نسبت به امور محدود و غیر مطلق است و به همین خاطر باید در برابر نظرات گوناگون صبر و بردباری داشته باشیم. اصل تساهل و مدارا به ما گوشزد می نماید که ضروری است در برابر انتشار نظرات و دیدگاه های گوناگون تحمل داشته باشیم تا به حقیقت واقعی پی ببریم.

4. حقوق بشر: طبق نظر کانت: ...هیچ کس نباید او (انسان) را صرفاً به مثابه وسیله ای در خدمت غایت های فرعی تر تلقی کند. حقوق بشر چیزی جز حق مردم به روشنگری نیست زیرا سایر حقوق، همه جنبه فردی دارند و اثری که بر انقلاب می گذارند، بسته به روشنگری مردم است.

5. آزادی: آزادی اندیشه از جمله اصلی ترین پایه های روشنگری است. انسان روشنگر انسانی خود اندیش است که برای اندیشیدن نه از کسی اجازه می گیرد و نه از کسی تقلید می نماید. چنین انسانی قواعد بازدارنده اندیشه را از بین می برد و در وادی تفکر گام برمی دارد.

6. عدالت و حقیقت جویی: روشنگری غایت جامعه مدنی است و دستیابی به سعادت به دست خود انسان فراهم می گردد. هدف اصلی روشنگری رسانیدن مردم به عدالت است نه خوشبختی. هدف نهایی روشنگری جستجوی حقیقت است و این حقیقت را نمی توان به دست آورد بلکه باید آن را جستجو کرد و حقیقت ناب فقط در دست خداوند است.

7. خوداندیشی در دین: روشنگری با دین (در این جا منظور دین مسیحیت است) در تضاد نیست اما معتقد است که نقش دین در مسائل عبادی و همچنین دست روحانیون کلیسا از جامعه و سیاست باید کوتاه بگردد. در این جا منظور اسقفان و کشیشانی هستند که به نام دین، فشار و اختناق و شکنجه را جایگزین آزادی، معنویت، اخلاق، امنیت و بردباری نموده اند. روشنگری دین پذیر است اما فقط در قلمرو روابط افراد با خداوند و انجام امور مذهبی به صورت فردی و جمعی.

گروه مذهبی خبرنگاران

منبع: setare.com
انتشار: 20 بهمن 1399 بروزرسانی: 20 بهمن 1399 گردآورنده: karnikan.ir شناسه مطلب: 1422

به "روشنگری چیست؟ (نظر فلاسفه درباره روشنگری)" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "روشنگری چیست؟ (نظر فلاسفه درباره روشنگری)"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید