ایستاده در میانه - مجله کارنیکان

من تنها چند ملاقات کوتاه با زنده یاد امین پور داشتم و درباره روحیات او اطلاع دقیقی ندارم. یعنی نمی دانم که او در زندگی شخصی اش چگونه رفتاری داشته اما حدس می زنم که در رابطه های فردی هم قیصر همین گونه بوده باشد: انسانی اهل تعادل و ایستاده در میانه.

رد این تعادل را می توان جزء به جزء در زندگی و شعر قیصر گرفت و به دیگران بازنمایاند. او شاعری مذهبی و متعهد به تشیع و انقلاب است. در آثارش گاهی با قدرت سراغ موضوع هایی می رود که این ایمان و تعهد را به نمایش می گذارد. از شعرهایی که برای ائمه سروده تا آنهایی که برای انقلاب و جنگ نوشته اما این دغدغه ها و نوشته ها بخشی از دغدغه های قیصر امین پور بوده است. اتفاقا همین گاهی سراغ عقاید رفتن منجر به این شده که در میان آثار او اثر مناسبتی نازل پیدا نشود. انگار سراغ علاقه اش نرفته و هربار که رفته با تمام وجود کاری درخور نموده و از میدان بیرون آمده. گذشته از کمیت و کیفیت، از نظر درصد پرداخت هم وقتی شاعر به دغدغه های دیگر انسان های هم روزگارش نیز توجه می نماید، مخاطب با او رابطه بیشتر و بهتری برقرار می نماید زیرا احساس می نماید که نگارنده آن شعرها شبیه خود اوست با دردها، اعتقادات و دغدغه های متعدد.

از سوی دیگر قیصر، حد تعادل را در طبقه بندی آثار خود و عناصر سازنده شعر خود هم رعایت می نماید. در آثار او از مجموعه شعر گرفته تا کتاب شعر کودک و نوجوان، نثر ادبی تا نقد و نظر درباره ادبیات و روان شناسی ادبی وجود دارد. انگار او ادبیات را انتخاب نموده اما حتی خودش را پایبند کامل یکی از شاخه های آن ننموده و به اقتضای شرایط و روحیات در هر دوره ای سراغ یکی از گونه ها و شاخه های ادبیات رفته است.

عناصر شعر امین پور هم که مهم ترین بخش آثار ادبی اوست همین گونه اند. او مثل علی معلم، احمد عزیزی و بسیاری از شاعران هم دوره خود هیچ گاه به فکر صاحب سبک شدن نیفتاده است. به همین علت شاید اگر از نظر تک تک عناصر، شعر او را با دیگر شاعران انقلاب مقایسه کنیم وجه فزونی ویژه ای نداشته باشد اما وقتی عناصر شعرش کنار هم قرار گرفته اند او را به شاعری مقبول تر تبدیل نموده اند. جالب این است که قیصر حتی از نظر علاقه به قالب شعر نیز چنین عمل نموده است. در شرایطی که هر شاعری کوشش می نماید انرژی اش را صرف یکی از قالب های شعر فارسی کند تا بتواند با مهارت کافی، در آن شکل از شعر پیش برود، امین پور حتی در توجه به قالب ها هم حد تعادل را رعایت نموده است؛ تا جایی که خاتمه نمی توان به طور دقیق گفت که او غزلسراست، نوسراست، رباعی و دوبیتی سراست یا ... . او در هر دوره کاری به تناسب نیازهای روحی اش سراغ یکی از این شکل ها رفته است؛ بدون آن که یکی را به عنوان قالب تخصصی شعر خود انتخاب کند. اگر من مجال داشته باشم و سراغ جنبه ها و جلوه های مختلف آثار قیصر بروم بیشتر متوجه خواهید شد که او در همه جوانب چنین رفتار نموده است. مثلا در روزگاری که بین ادبیات دانشگاهی و خلاقه ما فاصله عجیبی وجود داشته (و البته هنوز هم وجود دارد) او به جای این که در یک طرف ماجرا بایستد و طرف دیگر را نفی کند، سراغ هر دو سو رفته است تا در نهایت شاعری خلاق باشد که در دانشگاه ادبیات درس می دهد و همین طور تا آخر. اقبالی هم که در جامعه به شعر امین پور وجود دارد به گمان من بیشتر از مشخصه های شاخص ادبی از این ویژگی نشأت می گیرد. برعکس اغلب شاعران و نویسندگان حرفه ای که به اقتضای اندیشه شخصی شان گمان می نمایند یک طرف ماجرا حق است و یک طرف باطل، یک طرف سیاه و یک طرف سفید، یک طرف شادی و یک طرف اندوه، مردم زندگی را آمیخته ای از همه این دوقطبی ها می بینند و می دانند و قیصر امین پور به اقتضای روحیه متعادلش توانسته در آثارش سفره ای برای دل آنان باز کند.

*شاعر

منبع: جام جم