کمبود چه ویتامینی باعث زردی پوست می گردد؟ - مجله کارنیکان

منظور از پوست زرد یا کم رنگ چیست؟

گاهی اوقات پوست به طور غیرطبیعی روشن تر از حالت عادی به نظر می رسد که به این شرایط زردی یا رنگ پریدگی می گویند. تغییر رنگ پوست معمولا به دلیل مسائل داخلی بدن اتفاق می افتد و بسته به دلیل به شکل های مختلف ظاهر می گردد.

زرد شدن پوست در بیشتر موارد به تجمع بیش از حد بیلی روبین در خون مربوط می گردد. اما می تواند در اثر کمبود مواد مغذی هم رخ دهد. پوست کم رنگ یا رنگ پریده هم دلایل مختلفی دارد که کم خونی ناشی از دریافت ناکافی آهن، فولات (ویتامین B9) یا ویتامین B12 یکی از دلیل های مهم آن است.

بیشتر افراد رنگ پریدگی را با صورت مرتبط می دانند. اما این مشکل بسته به دلیل زمینه ای ممکن است بستر ناخن و حتی لب ها، لثه ها و زبان را هم تحت تاثیر قرار دهد.

دلیل پوست زرد یا رنگ پریده چیست؟

قبل از پاسخ دادن به این سوال که کمبود چه ویتامینی باعث زردی پوست می گردد، باید در خصوص سایر عواملی که می توانند به بروز این مشکل منجر شوند شرح دهیم. تغییر رنگ پوست دلایل بسیار متنوعی دارد که در ادامه به تعدادی از آن ها اشاره می کنیم.

1. کم خونی

به کاهش گلبول های قرمز خون آنمی یا کم خونی می گویند. گلبول های قرمز حاوی هموگلوبین هستند، پروتئین مهمی که اکسیژن را به سراسر بدن حمل می نماید. اگر هموگلوبین و اکسیژن کافی وجود نداشته باشد، پوست ممکن است رنگ پریده به نظر برسد.

کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع آنمی است و معمولا به دلیل دریافت ناکافی آهن، خونریزی یا سوء جذب آهن رخ می دهد. از علائم مهم این عارضه می توان به رنگ پریدگی، خستگی، ضعف، تنگی نفس، سرگیجه، سردرد، شنمایندگی ناخن ها و سردی دست یا پا اشاره نمود.

کم خونی انواع دیگری هم دارد که عبارتند از:

• کم خونی آپلاستیک: زمانی رخ می دهد که مغز استخوان فراوری گلبول های قرمز را متوقف کند.
• کم خونی همولیتیک: شامل تخریب گلبول های قرمز خون در طحال یا جریان خون است.
• کم خونی داسی شکل: ژنتیکی است و باعث تغییر شکل غیرطبیعی گلبول های قرمز می گردد.

برخی از بیماری ها از جمله سرطان می توانند باعث کم خونی شوند. گاهی اوقات هم این عارضه از کمبود ویتامین E ناشی می گردد. چون در تعدادی از مطالعات مشاهده شده است که کمبود ویتامین E ممکن است طول عمر گلبول های قرمز را کاهش دهد و به خصوص در نوزادان نارس به کم خونی همولیتیک منجر گردد. با مطالعه مقاله ویتامین E چه فوایدی برای بدن دارد؟ می توانید اطلاعات بیشتری درباره این ماده مغذی مهم کسب کنید.

2. خونریزی

هر نوع خونریزی بیش از حد می تواند ذخایر آهن بدن را تخلیه کند، سطح هموگلوبین را کاهش دهد و باعث رنگ پریدگی گردد. خونریزی شدیدی که با رنگ پریدگی همراه است، به مراقبت پزشکی اورژانسی احتیاج دارد. برخی از نمونه های خونریزی که ممکن است باعث رنگ پریدگی شوند عبارتند از:

• خونریزی گوارشی به دلیل جراحت یا زخم
• خونریزی داخلی به دلیل آسیب دیدگی
• خونریزی بعد از جراحی

3. عفونت

طیف گسترده ای از عفونت ها باعث رنگ پریدگی می شوند. یکی از جدی ترین موارد سپسیس است، نوعی عفونت که از ورود باکتری ها به جریان خون ناشی می گردد. اگر باکتری به گلبول های قرمز آسیب برساند، پوست رنگ پریده به نظر می رسد. سپسیس یک اورژانس پزشکی است که معمولا فرد را ملزم به مصرف آنتی بیوتیک و ماندن در بیمارستان می نماید.

عوامل زیر هم می توانند در تغییر رنگ پوست نقش داشته باشند:

• عفونت های ساده مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا
• مسائل تنفسی مرتبط با عفونت که باعث کاهش سطح اکسیژن خون می شوند

4. خستگی

خستگی هم از جمله مواردی است که ممکن است به رنگ پریدگی منجر گردد. با این حال، مکانیزم بروز آن هنوز شناسایی نشده است. گروهی از محققان با انجام یک مطالعه متوجه شدند که خستگی بعلاوه می تواند باعث افتادگی و قرمزی چشم ها گردد. در برخی موارد، خستگی به ویژه خستگی مزمن نشانه یک بیماری زمینه ای مانند کم خونی است.

5. یرقان

یرقان (زردی) به خودی خود بیماری نیست؛ بلکه از وجود یک مشکل در بدن خبر می دهد. یرقان به دلیل تجمع بیلی روبین در خون ایجاد می گردد و معمولا یکی از علائم بیماری کبدی است. چون سلول های آسیب دیده کبد نمی توانند بیلی روبین را پردازش نمایند. درنتیجه، این ماده وارد خون می گردد و رنگ پوست را تغییر می دهد. یرقان دلایل دیگری هم دارد که شامل موارد زیر هستند:

• سنگ کیسه صفرا
• سرطان لوزالمعده، کبد یا کیسه صفرا
• پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
• انسداد مجاری صفراوی
• لنفوم

یرقان باعث می گردد پوست و سفیدی چشم زرد به نظر برسد. سایر علائمی که اغلب همراه با این عارضه اتفاق می افتند عبارتند از:

• خارش
• ادرار تیره
• مدفوع رنگ پریده
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن ناخواسته
• تب
• تغییرات ذهنی مانند گیجی
• درد شکم

6. سایر دلایل تغییر رنگ پوست

عوامل زیر ممکن است باعث رنگ پریدگی شوند:

• اختلالات تنفسی: آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه، سرطان ریه و سایر مسائل تنفسی دریافت اکسیژن کافی را سخت می نمایند که این امر می تواند رنگ پوست را تغییر دهد.
• اختلالات ژنتیکی: برخی از اختلالات ژنتیکی نادر روی گلبول های قرمز خون یا هموگلوبین تاثیر می گذارند و باعث رنگ پریدگی مزمن می شوند. کمبود آنزیم گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (G6PD) که به کم خونی همولیتیک منجر می گردد، یکی از این اختلالات است. افراد مبتلا به این اختلال باید از خوردن باقلا خودداری نمایند.
• سرطان: برخی از انواع سرطان از جمله لوسمی (سرطان خون) باعث کاهش سطح اکسیژن و رنگ پریدگی می شوند.

زردی پوست ناشی از کمبود کدام ویتامین است؟

اگر می خواهید بدانید که کمبود چه ویتامینی باعث زردی پوست می گردد، باید بگوییم که کمبود فولات و ویتامین B12 از شایع ترین دلایل بروز این مشکل است. چرا که دریافت ناکافی آن ها به نوع خاصی از آنمی به نام کم خونی مگالوبلاستیک منجر می گردد.

فولات و ویتامین B12 هر دو به ساخت گلبول های قرمز خون یاری می نمایند. بنابراین کمبود آن ها باعث می گردد میزان گلبول های قرمز به طور غیرطبیعی بزرگ گردد و آن ها سریع تر از سلول های طبیعی از بین بروند. از سوی دیگر، گلبول های قرمز غیرطبیعی نمی توانند اکسیژن را آن طور که باید در سراسر بدن حمل نمایند. درنتیجه، بافت ها و اندام های مختلف از جمله پوست اکسیژن کافی دریافت نمی نمایند.

1. علائم کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

علائم کمبود ویتامین B12 یا فولات ممکن است در ابتدا خفیف باشد و طی چند ماه یا چند سال به تدریج بدتر گردد. از این علائم می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• پوست رنگ پریده یا مایل به زرد
• سرگیجه
• خستگی
• تپش قلب
• ضعف عضلانی
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست و پا
• تنگی نفس
• کاهش وزن ناخواسته

کمبود ویتامین های ضروری برای بدن مضر است. در موارد شدید، کمبود ویتامین B12 ممکن است با گیجی، فراموشی یا حتی تغییرات شخصیتی همراه باشد. گاهی اوقات این عارضه در سالمندان با زوال عقل اشتباه گرفته می گردد.

2. دلیل کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

این نوع کم خونی زمانی رخ می دهد که سطح فولات یا ویتامین B12 در بدن پایین باشد. عواملی که در بروز این مشکل نقش دارند عبارتند از:

• مصرف برخی از داروها از جمله داروهای ضدتشنج
• مصرف نوشیدنی های الکلی
• ابتلا به بیماری هایی که روی جذب مواد مغذی در روده تاثیر می گذارند
• سابقه جراحی معده
• مسائل روده مانند کرم نواری
• مصرف ناکافی غذاهای حاوی فولات شامل سبزیجات سبز رنگ تیره، حبوبات، مغزیجات و دانه ها و غذاهای حاوی ویتامین B12 مثلگوشت، ماهی، تخم مرغ و لبنیات

برخی از افراد از جمله زنان باردار یا شیرده، کسانی که به دلیل ابتلا به بیماری کلیوی دیالیز می شوند و افراد مبتلا به مسائل گوارشی مثل بیماری سلیاک بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به کم خونی مگالوبلاستیک هستند.

3. درمان کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

پزشک از آزمایش خون برای تشخیص کم خونی استفاده می نماید. در این آزمایش موارد زیر ارزیابی می شوند:

• سطح فولات و ویتامین B12 خون
• تعداد و ظاهر گلبول های قرمز

بسته به شرایط شما ممکن است پزشک آزمایش های دیگری هم تجویز کند. این کار به تشخیص دلیل تغییر رنگ پوست و معین برنامه درمانی مناسب یاری می نماید. هدف از درمان کم خونی افزایش سطح ویتامینی است که به کمبود آن مبتلا هستید.

شما تا زمانی که سطح ویتامین به محدوده نرمال برسد باید از مکمل های خوراکی یا تزریقی تجویزشده به وسیله پزشک بهره ببرید. تغییر رژیم غذایی هم می تواند یاری نماینده باشد. اگر کم خونی از یک بیماری زمینه ای ناشی گردد، به احتمال زیاد باید درمان را برای مدت طولانی ادامه دهید تا از بازگشت کمبود ویتامین جلوگیری کنید.

کلام پایانی

در این مقاله به این سوال که کمبود چه ویتامینی باعث زردی پوست می گردد، پاسخ دادیم. بعلاوه شما را با سایر دلایل تغییر رنگ پوست آشنا کردیم. گاهی اوقات دلیل زردی پوست یا رنگ پریدگی آن جدی نیست. اما در برخی موارد ممکن است نشانه یک مشکل زمینه ای باشد. اگر با این علامت روبرو شدید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. این موضوع به خصوص زمانی مهم است که تغییر رنگ پوست با علائم دیگری مثل تب، معده درد و… همراه باشد.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.