پرونده مازوت روی میز دادستانی - مجله کارنیکان

انتظاری بیشتر از این نداشتیم

دکتر یوسف رشیدی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، در مصاحبه با شرق، درباره علت آلوده ترشدن هوای کلان شهر ها گفت: اول یک مقدمه را باید در نظر گرفت؛ وقتی فردی حال نامساعدی دارد، حتی اگر نزد بهترین پزشک هم ببریم، پزشک صرفا با نگاه کردن به او نسخه تجویز نمی نماید، به مریض می گوید باید آزمایش بدهی، اسکن بدهی، بعد اگر آزمایشی مشکوک باشد، تکرارش می نماید. ماجرای آلودگی هوا هم دقیقا به همین شکل است؛ مسئله آلودگی هوای تهران ربطی به کنترل کیفیت هوا ندارد. در بحث مازوت سه بخش می تواند ادعا کند که مازوت سوزانده می گردد؛ اول کارخانه مصرف نماینده است که زیر بار نمی رود، دوم شرکت پالایش و پخش است که مازوت را تحویل می دهد و ضلع سوم هم سازمان حفاظت از محیط زیست است که با سنجش گاز های خروجی و با روش های علمی باید نتیجه را اعلام کند. به نظر می رسد این سه ضلع مسئله مازوت سوزی را مجهول باقی گذاشته اند و کسی تعیینا به این اتفاق اعتراف ننموده است؛ بنابراین ما اگر بخواهیم روی بحث آلودگی هوا اظهارنظر دقیق بکنیم، نیازمند آن هستیم که دقیقا بدانیم چه مقدار آلودگی توسط کدام کارخانه ها و چه خودرو هایی و با چه سوختی فراوری می گردد. ما نیازمند داده هایی دقیق هستیم تا بتوانیم نسخه ای دقیق تجویز کنیم.

او با طرح یک سؤال ادامه داد: به عنوان مثال درحال حاضر سازمان حفاظت از محیط زیست، ادعا می نماید خودرو های ما با استاندارد یورو 4 و یورو 5 فراوری می شوند. سؤال ساده من این است که این خودرو ها که از کارخانه هایی مثل ایران خودرو و سایپا بیرون می آید، چه مدت پایداری آلودگی دارند؟ جواب این سؤال را هیچ کس نمی داند، چون اصلا روی این موضوع کار نشده است؛ بنابراین وقتی ما روی مسائل کار نمی کنیم، نمی توانیم تجویزی هم بکنیم. ما برای پاسخ دادن درست به سؤال ها در زمینه آلودگی هوا باید اقلام اطلاعاتی مان درست باشد.

رشیدی اضافه نمود: با ذکر این مقدمه سؤال دیگری را مطرح می کنم؛ اصلا چرا باید کیفیت هوای ما خوب باشد؟ درحال حاضر سه سال است که اسقاط خودرو های ما از کار افتاده. از زمانی که واردات خودرو ممنوع شده، حتی یک خودرو هم اسقاط نشده؛ چراکه اسقاط خودرو ها به دوش واردنماینده ها بود و بعد از اینکه واردات ممنوع شد، دولت فکری نکرد؛ بنابراین خودرو ها فرسوده و فرسوده تر شدند. همان طورکه می دانید، خودرو های فرسوده، فراوری آلودگی شان چندین برابر خودرو های نو است. درست است که مدارس و دانشگاه ها تعطیل بودند، اما از طرفی به خاطر کرونا استفاده از خودرو های شخصی بیشتر شده، از طرف دیگر تعداد خودرو ها در سال های مختلف افزایش پیدا نموده، از طرف دیگر ما خودرویی را از رده خارج نکردیم. یک شاید هم وجود دارد که راجع به آن مطمئن نیستم؛ شاید سوخت های سنگین سوزانده شده که همان دستگاه هایی که در ابتدای عرایضم ذکر کردم باید به این مجهول پاسخی شفاف بدهند. البته ذکر این نکته ضروری است که حتی اگر سوخت سنگین نسوزانده باشیم، باید آلودگی هوا بدتر می شد که شد! شما زمانی می توانید انتظار داشته باشید که کیفیت هوا خوب باشد که کاری بکنید. این مسئله در تمام بخش های زندگی صادق است؛ وقتی خودرویی از رده خارج نشده، وقتی اتفاق خاصی نیفتاده، چطور هوا خوب گردد؟.

رشیدی در انتها اعلام کرد: ما باید مسئولیت اجتماعی را برای بخش های مختلف تعریف کنیم؛ مثلا مراکز معاینه فنی تقریبا بی خاصیت شده اند؛ چرا که تکنولوژی های آلودگی هوا گران هستند و مردم راه چاره های دورزدن آن را یاد گرفته اند و استفاده می نمایند. اگر خودروسازان ما قبول می کردند، برای خودرو های فراوریی تجهیزات آلودگی هوا گارانتی مادام العمر بگذارند، ما الان با این وضع دست و پنچه نرم نمی کردیم. دولت باید مسئولیتش را بپذیرد که در حوزه آلودگی هوا کاری کند. این وظیفه خودروساز است که وسیله فراوریی اش باعث تشدید آلودگی هوا نگردد. من فکر می کنم این مسئله مبهم نیست و تمام ابعادش تعیین است و می گردد برایش کاری کرد. درست است که باید داده هایمان را به روز کنیم، اما به شرطی که کار کنیم می گردد آلودگی هوا را کنترل کرد.

مازوت سوزی تأیید شد

بالاخره سازمان محیط زیست نیز انتها مازوت سوزی نیروگاه ها و صنایع در تهران را تأیید کرد. معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه با مازوت سوزی نیروگاه ها در اراک برخورد شده است، می گوید: نامه ای به دادستانی تهران نیز درباره مازوت سوزی نیروگاه ها ارسال نموده ایم. آخرین سیاهه انتشار شهر تهران نشان می دهد کامیون ها حدود 16 درصد و موتورسیکلت ها حدود 10 درصد در فراوری ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون نقش دارند. براساس اظهار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درحال حاضر ظرفیت پالایشگاه ها از مازوت پر شده و به واسطه تحریم های بین المللی کسی خریدارشان نیست؛ بنابراین مجبوریم در بعضی نقاط از سوخت مازوت استفاده کنیم.

هرچند محیط زیست در ابتدا اصرار داشت که در بعضی کلان شهر هایی که مشکل آلودگی هوا دارند - مانند تهران و اصفهان - از سوخت مازوت استفاده نمی گردد؛ اما داده های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران بیانگر استفاده از سوخت های غیراستاندارد در صنایع و نیروگاه های تهران است؛ چراکه با وجود ممنوعیت تردد خودرو های دیزلی در تهران طی هفته گذشته، غلظت آلاینده دی اکسید گوگرد - که ارتباط مستقیمی با مصرف سوخت های غیراستاندارد از جمله مازوت دارد - افزایش یافته است.

همچنین مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود ممنوعیت تردد دیزلی ها در تهران غلظت آلاینده دی اکسید گوگرد افزایش پیدا نموده است؟ می گوید: به نظر می رسد با سردشدن هوا و فشار روی منابع گاز کشور و افزایش مصرف خانگی، منابع ثابت آلاینده هوا به صورت پراکنده از سوخت مازوت استفاده نموده اند؛ برای مثال واحد های ریخته گری در تهران در روز های اخیر سوخت مازوت مصرف نموده اند.

پیشنهاد تعطیلی 2 روزه تهران

به گفته استاندار تهران، پیشنهاد دو روز تعطیلی برای همه دستگاه های اداری دولتی، خصوصی و همچنین فعالیت های عمرانی به معاون اول رئیس جمهور ارائه خواهد شد که برابر قوانین معاون اول رئیس جمهور یا هیئت وزیران دراین باره تصمیم گیری نهایی را انجام خواهند داد.

از طرف دیگر با وجود تأیید سازمان حفاظت از محیط زیست، استانداری تهران اصرار دارد که خبری از سوخت مازوت در تهران نیست! انوشیروان محسنی بندپی در جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران گفت: درحال حاضر هیچ صنایع و نیروگاهی در تهران از سوخت مازوت استفاده نمی نماید و این موضوع مورد تأیید شرکت پخش و پالایش فراورده های نفتی و محیط زیست استان تهران است. به این ترتیب صنایع از سوخت گاز و گازوئیلی که حداقل 50 درصد آن از یورو 4 برخوردار است، استفاده می نمایند. از سوی دیگر پلیس نیز از تردد خودرو های دودزا و فاقد معاینه فنی جلوگیری نموده و با نظارت بر این بخش اقدام مؤثری اجرا شده است. همچنین کوشش برای برخورد با موتورسیکلت های فاقد معاینه فنی در دستور کار قرار گرفته است. فعالیت های عمرانی تا اطلاع ثانوی متوقف است و کوشش می کنیم فعالیت معادن شن و ماسه به میزان تأثیری که بر آلودگی هوا دارند، کنترل شوند.

استاندار تهران با تأکید بر اینکه شرکت گاز نظارت مستمری بر دستگاه های اداری برای تنظیم سیستم گرمایشی دارد و این نظارت تداوم پیدا می نماید، گفت: البته با همه تمهیدات و اقدامات اجرا شده، متأسفانه به دلیل اینکه پدیده جوی ناپایدار نداشته ایم، با انباشت آلاینده ها روبرو هستیم و براساس گزارش هواشناسی به غیر از غروب یکشنبه و وزش باد اندکی که داریم، در بقیه ساعات با پایداری جوی روبرو هستیم و به این ترتیب انباشت آلاینده ها تداوم پیدا می نماید.

ظرف روز های گذشته دو لایه وارونگی در ارتفاع 200 و 900 متری را شاهد بوده ایم، به این ترتیب با وجود همه تمهیدات اتخاذشده باید تمهید دیگری اتخاذ گردد. بر همین اساس و با توجه به مصوبه هیئت وزیران که در چنین شرایطی باید تدابیر سخت تری نسبت به حفظ و ارتقای سلامت جامعه اتخاذ کنیم، باید تصمیم هایی برای کاهش عوامل تماس با این ذرات بگیریم؛ بنابراین پیشنهاد و جمع بندی جلسه برای معاون اول رئیس جمهور ارسال خواهد شد.