تپه پوستچی سرنخی مهم برای گاه نگاری فرهنگ های ساکن دشت و شهر شیراز - مجله کارنیکان

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، علیرضا سرداری عضو هیئت علمی پژوهشکده باستان شناسی و یکی از سرپرستان هیأت باستان شناسی امروز سه شنبه 1 آبان 97 با اعلام این خبر گفت: فصل سوم کاوش های باستان شناسی تپه پوستچی شیراز که پیش از این فصل، در قالب برنامه مشترک پژوهشکده باستان شناسی و دانشگاه هنر شیراز در سال های 1395 و 1396 صورت می گرفت، سال جاری با همکاری شهرداری شیراز در چشم اندازی گسترده تر در حال اجرا است.

او هدف مطالعات این فصل را شناخت آثار و لایه های فرهنگی این دهکده پیش از تاریخی شیراز در دوره های مختلف از هزاره های ششم تا چهارم پیش از میلاد اعلام نمود .

سرداری اضافه نمود: این تپه که در سال های گذشته، بسیار مورد تخریب قرار گرفته و نیمی از آن در فرایند ساخت وسازهای شهری نابود شده، در سال 1395 در فهرست آثار ملی ثبت و در سال 1396 مشخص عرصه و حریم شد.

این باستان شناس توضیح داد: کاوش های لایه نگاری فصول پیشین در این محوطه، آثاری از دوره های فرهنگی شمس آباد مربوط به اواخر هزاره ششم از میلاد و باکون متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد را آشکار ساخته و در این فصل کوشش خواهد شد ساختارهای سکونتی، شواهد معماری و آثار فرهنگی در مقیاسی گسترده تر شناسایی و کاوش گردد.

سکونتگاهی هفت هزار ساله

به گفته او ، تپه پوستچی به عنوان سکونتگاهی هفت هزار ساله در دوران پیش از تاریخ، دهکده و روستایی بزرگ محسوب می گردد که وجود فعالیت-های فراوریی، صنعتی، آیینی، تجاری، مدیریت اداری در آن به اثبات رسیده است.

سرداری اظهار کرد: فعالیت ها اگر با توسعه کاوش ها در این محوطه همراه باشد، جنبه های کامل تری و سیر تحول و توسعه آن تا دوران جدیدتر را روشن خواهد ساخت.

این باستان شناس اضافه نمود: دو فصل پژوهش های باستان شناسی در این محوطه، نشان می دهد که کاوش و آنالیز محوطه های تاریخی استان فارس در دشت ها و دره های مختلف، هرکدام در چارچوب زیست بوم و بستر جغرافیایی- فرهنگی خود واجد ارزش بوده و می تواند درک ما را از فرایند شکل گیری چنین محوطه هایی روشن سازد.

به گفته او ، دشت شیراز نیز ازجمله پهنه های زیستی فارس در جنوب غرب دره رود کر است که از دوران پارینه سنگی مسکونی بوده است.

او توضیح داد: باوجوداین، هنوز اطلاعات دقیقی از فرایند نوسنگی شدن و حتی روستاهای دوران نوسنگی این دشت نداریم.

مسکونی بودن شیراز از دوران نوسنگی

سرداری اضافه نمود: کاوش های تپه پوستچی نشان می دهد که دشت شیراز از دوران نوسنگی (مرحله شمس آباد یا باکون ب1) مسکونی بوده و ممکن است منجر به این امر گردد که بقایایی از دوران جدیدتر (بعد از باکون میانی در هزاره های چهارم، سوم قبل از میلاد و دوران تاریخی) نیز به دست آید.

فراوری حرفه ای ابزارهای سنگی

حسنعلی عرب عضو هیئت علمی گروه باستانشناسی دانشگاه هنر شیراز و دیگر سرپرست هیأت باستان شناسی نیز گفت: از لحاظ تاریخی در حقیقت این محوطه یکی از سرنخ های مهم برای بازسازی توالی تاریخی و گاهنگاری چندین هزار ساله فرهنگ های ساکن دشت و شهر شیراز خواهد بود.

به گفته او ، کاوش های گسترده در این محوطه نشان خواهد داد که این دهکده با چه روستاها و شهرهای دیگر در دشت شیراز و دشت های اطراف مانند مرودشت، پاسارگاد، ممسنی، سرحد و دیگر دره های فارس ارتباط داشته است.

او با بیان اینکه بقایای ابزارهای سنگی مختلفی که در سطح و لایه های این محوطه به دست آمده، گواهی بر فراوری حرفه ای آنها است که دلالت بر مرکز صنعتی بودن این روستا بوده است توضیح داد: مسلماً مقادیر زیادی از این ابزارهای فراوری شده به دیگر مراکز صادر می شده و به شکل مبادله محلی، کالاهای دیگر به دهکده پوستچی وارد می شده است.

به گفته این باستان شناس ، مهره ها و اشیای تراشیده شده از سنگ های عقیق، فیروزه ، لاجورد و سنگ شجر نیز شاهدی بر ارتباطات گسترده منطقه ای تا مناطق دوردست شرق و شمال شرق ایران بوده اند.

فراوری تخصصی ظروف نمادین

او با بیان این نکته که ساخت سفال های منقوش نیز حاکی از مهارت بالای ساکنان این محل در فراوری تخصصی ظروف نمادین و همچنین مبادلات محلی آنها بوده است اضافه نمود: باتوجه به شواهد گیاهی به دست آمده، ساکنین اولیه این محوطه کشاورزی بسیار ضعیفی را در چرخه مالی خود به کار گرفته اند.

عرب توضیح داد: باوجوداین، به نظر می رسد که آنها دامدارانی حرفه ای بوده اند که با توجه به مقادیر زیادی استخوان های جانوری یافت شده، این فرض را می توان ثابت کرد.

این باستان شناس اظهار کرد: درواقع تپه پوستچی، جامعه ای دامپرور پیشرفته بوده که الگوی قصابی رشدیافته داشته است و ممکن است به عنوان مرکز محلی دشت شیراز، بخشی از فراوریات دامی و مبادله منطقه ای آن را برعهده داشته است.

فصل سوم کاوش های باستان شناسی تپه پوستچی شیراز با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در حال اجرا است.