با کودکی که گاز می گیرد چه کنیم؟ - مجله کارنیکان

چرا بچه ها گاز می گیرند؟

کوشش برای ترک عادت گاز گرفتن در بچه ها نوپا با درک این موضوع آغاز می گردد که چرا آن ها ناگهان به استفاده از دندان های خود متوسل شده اند. در بیشتر موارد، گاز گرفتن کودک نوپا به یکی از دلایل زیر رخ می دهد:

• گاز گرفتن به آن ها یاری می نماید تا دنیا اطراف خود را بشناسند. بچه ها دوست دارند چیزها را با دهان خود احساس نمایند. این روش راهی برای شناخت آن ها نسبت به دنیا اطراف و بعلاوه، یافتن منبعی برای آرامش است. معمولا گاز گرفتن در بچه ها فقط نوعی کاوش حسی است.
• گاز گرفتن به بچه ها نوپا یاری می نماید تا با دنیای اطراف و دیگران ارتباط برقرار نمایند. ابراز احساسات برای بچه ها نوپا بسیار سخت است زیرا آن ها اغلب نمی توانند احساسات خود را به طور شفاهی بیان نمایند. در واقع، بچه ها نوپا مهارت های زبانی برای بیان احساس خود ندارند. بنابراین، گاز می گیرند تا هیجان ایجاد نمایند، ابراز هیجان نمایند یا بگویند که ناامید، مضطرب یا بی حوصله هستند.
• با گاز گرفتن از خود دفاع می نمایند. گاهی اوقات، فرزند شما فقط از خود در برابر خطرات دفاع می نماید. شاید کودک دیگری شیشه شیر او را گرفته، او را زمین زده یا موهایش را کشیده است. گاز نگرفتن دیگران احتیاج به خودکنترلی واقعی دارد و بچه ها نوپا هنوز این مهارت را یاد نگرفته اند. همین موضوع می تواند علت این مسئله را شرح بدهد که چرا گاز گرفتن بچه ها نوپا اغلب در مهدکودک اتفاق میفتد.
• آن ها در حال آزمایش علت و معلول هستند. تا به حال به این فکر نموده اید که چرا این همه اسباب بازی برای بچه ها نوپا طوری طراحی شده که هر زمان که آن ها را لمس می کنید صدا ایجاد نمایند؟ بچه ها در این سن در حال کشف این هستند که کدام اعمال واکنش هایی را برمی انگیزد. بنابراین، هنگامی که کودک شما با خود فکر می نماید: می خواهم بدانم وقتی دوستم را گاز بگیرم چه اتفاقی میفتد، در حقیقت، در حال آزمایش تأثیر خود بر دنیا است.
• غرق شدن در مسائل بچه ها را به گاز گرفتن وادار می نماید. تحریک بیش از حد یکی دیگر از علل شایع گاز گرفتن در بچه ها است. وقتی کودک شما خسته می گردد یا اتفاقات بد بسیاری در جریان است، احتمال گاز گرفتن او بیشتر می گردد. در مقابل، کودک نوپای آرام که خوب استراحت نموده کمتر از دندان های خود استفاده می نماید. بنابراین، سعی کنید بعد از فعالیت های پرانرژی سراغ بازی های آرام تر بروید یا به کودک فرصتی برای یک استراحت کوتاه بدهید.
• برای تسکین درد دندان درآوردن کوشش می نمایند. دندان درآوردن با درد بسیاری همراه می گردد. ممکن است کودک شما آغاز به گاز گرفتن یا جویدن هر چیزی که جلوی چشم خود می بیند از جمله بازوی شما کند تا کمی تسکین پیدا کند.
• گاز گرفتن در بچه ها راهی برای جلب توجه شما است. ممکن است کودک نوپا یا نوزاد شما را گاز بگیرد تا به شما بگوید که به او توجه کنید. از آنجایی که بچه ها نوپا نمی توانند بر سر شما فریاد بکشند و بگویند به من توجه کن، از روش های دیگری مانند گریه کردن یا حتی گاز گرفتن استفاده می نمایند.

راه هایی برای مقابله با گاز گرفتن در بچه ها

واضح است که کودک نوپای شما دلایل کافی برای این باور دارد که گاز گرفتن پاسخ و واکنش خوبی نسبت به سردرگمی یا ناامیدی است. در چنین شرایطی، شما به عنوان والدینی دلسوز باید به کودک یاری کنید. در واقع، در این شرایط، وظیفه شما این است که با خونسردی و آرامش او را این رفتار دور کنید. در ادامه، ترفندهایی برای مقابله با عادت گاز گرفتن در بچه ها را می خوانید.

بلافاصله واکنش نشان دهید

از کلمات و عبارات کوتاه و لحن قاطعانه بهره ببرید. با صدایی محکم و جدی اما نه تهدیدآمیز بگویید: گاز نگیر! سپس، او را به کاری راهنمایی کنید که می تواند به جای گاز گرفتن انجام دهد. بچه ها نوپا هنوز به مقدار بزرگ سالان قدرت تشخیص کلمات و مفهوم آن ها را ندارند و فقط بیان و لحن شما را تشخیص می دهند. بنابراین، استفاده از صدای محکم و جدی به آن ها نشان می دهد که نباید کاری را انجام بدهند.

کودک را به استفاده از کلمات تشویق کنید

گاهی اوقات، کودک می تواند با استفاده از کلمات کوتاه یا حتی جملات طولانی تر شما را متوجه منظور خود کند. بسیاری از بچه ها نوپا می توانند کلماتی مانند آب را برای درخواست آب به زبان بیاورند اما به جای آن ترجیح می دهند شما را گاز بگیرد. به کودک خود یاد بدهید که وقتی عصبانی یا ناراحت می گردد، راه های بهتری از گاز گرفتن دارد. او می تواند بگوید نمی خواهم یا از شما برای رساندن پیغام خود یاری بخواهند. بنابراین، به جای اینکه بعد از گاز گرفتن درخواست او را اجرا کنید، از او بخواهید که به شما بگوید یا نشان بدهد که چه چیزی می خواهد.

احساسات او را تأیید کنید

با گفتن جملاتی مانند من می دانم که وقتی کسی اسباب بازی شما را می گیرد احساس بسیار بدی پیدا می کنید به او اطمینان بدهید که احساس ناراحتی، ناامیدی یا عصبانیت او را درک می کنید. بعلاوه، می توانید او را محکم در آغوش بگیرید. انجام دادن این کار اغلب به بچه ها یاری می نماید تا آرام شوند.

محرک ها را کشف کنید

اگر متوجه شدید که فرزندتان هنگام لمس اسباب بازی مورد علاقه اش، دندان هایش را نشان می دهد، خریدن یک اسباب بازی دیگر شبیه به آن ممکن است او را ناراحت کند. به همین ترتیب، اگر کودک شما زمانی که خسته یا بیش از حد تحریک پذیر شده است به گاز گرفتن متوسل می گردد. در چنین شرایطی بهتر است او را از موقعیت هایی که باعث شده اند ناراحت، عصبانی یا بی قرار گردد دور کنید.

اجازه ندهید از گاز گرفتن سود ببرد

اگر کودک شما گاز می گیرد، مطمئن شوید که او نمی تواند اسباب بازی هایی را که از راه های تهاجمی مانند گاز گرفتن به دست آورده نگه دارد. بچه ها به ویژه بچه ها نوپا مدام در حال آزمون و خطا هستند. گاز گرفتن هم یکی از روش های آن ها برای آزمون و خطا است. اگر فکر نمایند که گاز گرفتن یک استراتژی کارساز است، به انجام آن ادامه خواهند داد.

بیشتر به قربانی توجه کنید تا مقصر

بچه ها و خردسالان برای یادگیری مهرورزی از والدین خود الگو می گیرند. به همین علت، باید در هر فرصتی به آن ها روش درست دلسوزی و محبت کردن را یاد بدهید. وقتی کودک گاز می گیرد هم باید از همین قاعده پیروی کنید. در چنین شرایطی، به جای اینکه به کودکی که مقصر است توجه کنید، سراغ کودکی بروید که آسیب دیده و قربانی است. با انجام این کار، شفقت و دلسوزی کردن را به کودک یاد می دهید و الگوی او می شوید. به این ترتیب، به فرزندتان می آموزید که نمی تواند با گاز گرفتن در کانون توجه قرار بگیرد. رفتار خوب را تحسین کنید و وقتی کودک نوپایتان برای رسیدن به اهدافش به مشت زدن یا گاز گرفتن متوسل نمی گردد، او را تشویق کنید.

کودک خود را از نزدیک زیر نظر داشته باشید

مطمئنا، شما ترجیح می دهید کودکتان بیشتر مشغول بازی و معاشرت با بچه ها دیگر باشد تا گاز گرفتن آن ها و شما هم گوشه ای مشغول صحبت کردن با دیگران یا فعالیت های مورد علاقه خود باشید. بااین حال، حتی هنگام بازی کردن هم شما باید یک قدم جلوتر از فرزندتان باشید و قدم بعدی او برای گاز گرفتن دیگران را پیش بینی نموده و مانع آن شوید. بعلاوه، باید هنگام بازی کودک با دوستانش اسباب بازی هایی را که باعث درگیری می شوند از سر راه بردارید.

به کودک جایگزینی برای گاز گرفتن بدهید

اگر کودک شما به دلایلی مانند فرو خوردن خشم یا حتی دندان درآوردن شما و دیگران را گاز می گیرد، به او وسیله ای برای تخلیه خشم یا تسکین دندان درد بدهید. دندانی نرم و لاستیکی یا حتی یک دستمال مرطوب و نرم قطعا جایگزین بهتری برای دست و بازوی شما یا دیگران است.

در مواقع سخت به او بیشتر توجه کنید

گاز گرفتن مزمن ممکن است نشان دهنده این باشد که کودک برای سازگار شدن با محیط اطرافش با مسائل و چالش هایی روبه رو شده است. از شیر گرفتن، نقل مکان از خانه ای به خانه دیگر یا آمدن یک خواهر یا برادر نو تغییراتی هستند که می توانند حتی سرسخت ترین بچه ها را هم متزلزل نمایند. بنابراین، در چنین مواقعی به فرزند خود بیش از همواره توجه کنید. گاهی اوقات، توجه مادر و پدر تنها چیزی است که یک کودک ناراحت و عصبانی می خواهد. با بیشتر توجه کردن به او نشان می دهید که مسائلش را درک می کنید و می خواهید به او یاری کنید. همین کار شما می تواند بسیاری از مسائل کودک را حل نماید.

الگوی خوبی باشید

وقتی صحبت از تعامل به میان می آید، کودک نوپایتان رفتارهای خود را از شما الگوبرداری می نماید، پس الگوی خوبی باشید. از کارهایی مانند گاز گرفتن به شوخی، گاز گرفتن انگشتان کودک یا آهسته کوبیدن روی بازوهای او اجتناب کنید. چنین کارهایی یک پیغام متفاوت برای کودک محسوب می شوند و ممکن است فرزند شما این کار را در برخورد با هم سالان خود تقلید کند.

به رفتار مثبت کودک پاداش دهید

در صورت امکان، به جای تنبیه کردن کودک از روش های تشویقی و مثبت بهره ببرید. جایزه دادن به کودک در مواقعی که کسی را گاز نمی گیرد، به او می آموزد که گاز گرفتن کار درستی نیست و در صورت انجام ندادن این کار ناشایست پاداش خوبی در انتظار او است.

کودک را سیر نگه دارید

بعضی از بچه ها دیگران را گاز می گیرند چون خسته و گرسنه شده اند و می خواهند خود را آرام نمایند. بنابراین، همواره پیش از اینکه کودک را برای بازی با هم سالان بفرستید، به او غذا و خوراکی کافی بدهید تا سیر گردد و موقع بازی گرسنگی او را کلافه نکند.

با هم آرام شوید

اگر فرزند شما اغلب در مهدکودک دیگران را گاز می گیرد، به این معنا است که روزهای خسته نماینده ای را می گذراند. بنابراین، سعی کنید پس از رسیدن او به خانه زمانی را به آرامش یافتن همراه با او اختصاص بدهید. همراه با او استراحت کنید یا یکی از کتاب های مورد علاقه اش را بخوانید تا آرامش از دست رفته خود را بازیابد.

یک روتین منظم ایجاد کنید

بچه ها نوپا برای رشد بهتر به یک محیط قابل پیش بینی احتیاج دارند. آن ها هنگام روبروه با چیزهای غیرمنتظره اغلب رفتارهای پرخاشگرانه مانند گاز گرفتن انجام می دهند. با فرزند خود درباره آنچه که در موقعیت های نو یا پرانرژی با آن روبرو می شوند صحبت کنید. به این ترتیب، او یک روتین منظم خواهد داشت و همواره برای رویارویی با اتفاقات غیرمنتظره آماده خواهد بود.

چه زمانی باید با روان شناس صحبت کرد؟

گاز گرفتن واکنشی طبیعی نسبت به ترس یا ناامیدی در بچه ها نوپا است، اما می تواند برای بعضی از بچه ها به عادت هم تبدیل گردد. اگر کودک شما هنوز هم شما یا سایر بچه ها را تا قبل از رسیدن به پیش دبستانی گاز می گیرد یا اگر علی رغم مداخلات مداوم شما دیگران یا شما را گاز می گیرد، باید درباره عادت گاز گرفتن کودک با پزشک اطفال یا روان شناس کودک خود صحبت کنید.

با یاری و تشخیص آن ها ممکن است بتوانید راه های بیشتری برای از بین بردن عادت گاز گرفتن و آموزش برقراری ارتباط به روش های مناسب تر به کودک ارائه دهید. متخصص اطفال یا روان شناس کودک می تواند شرایط فرزند شما را ارزیابی کند تا معین گردد که آیا چیز دیگری باعث گاز گرفتن می گردد یا خیر. به عنوان مثال، بچه ها مبتلا به اختلال طیف اوتیسم اگر احتیاجهای حسی دهانشان برآورده نگردد، گاهی اوقات به گاز گرفتن متوسل می شوند.

کلام آخر

بچه ها نوپا معمولا برای ارتباط برقرار کردن با والدین خود از دهانشان استفاده می نمایند. آن ها دنیا اطراف خود را به وسیله دهان کشف می نمایند. بااین حال، نباید اجازه بدهید که گاز گرفتن به عادتی در فرزند شما تبدیل گردد. برای مقابله با گاز گرفتن در بچه ها باید ابتدا علت مشکل آن ها را کشف کنید. بعد از ریشه یابی مشکل حل آن ساده تر خواهد بود. اگر هم همه راه هایی که در این مقاله معرفی کردیم را امتحان نموده اید اما فرزندتان هنوز هم دیگران را گاز می گیرد بهتر است از پزشک اطفال یا روان شناس کودک یاری بخواهید.

منبع: parents