مرور روابط استراتژیک پاکستان، آمریکا و هند در سایه بی اعتمادی اسلام آباد-واشنگتن - مجله کارنیکان

به گزارش دفتر منطقه ای خبرنگاران به نقل از پاکستان تودی، موقعیت ژئوپولیتیک پاکستان برای آمریکا، هند و چین با اهمیت است اما در شرایط کنونی واشنگتن- اسلام آباد به عنوان شرکای استراتژیک در سایه بی اعتمادی روابط دو کشور را ادامه می دهند.

با توجه به سفر اخیر نخست وزیر پاکستان به آمریکا، حوادث مهم در روابط پاکستان با هند و آمریکا پس از سال 2008 میلادی در ادامه خواهد آمد تا فراز و فرود آن در هفت سال گذشته به طور مناسبی معین شود.

سال 2008 میلادی

تنش های هند و پاکستان پس از حملات بمبئی در 26 نوامبر سال 2008 بیش از گذشته افزایش یافت.

گروه های تروریستی همزمان چند مکان مختلف در شهر بمبئی را هدف قرار دادند که در این حملات دستکم 183 نفر از جمله 22 تبعه خارجی کشته و همچنین 327 نفر دیگر زخمی شدند.

دولت پاکستان در ماه دسامبر سال 2008 میلادی اعتراف کرد که احتمال برنامه ریزی حملات بمبئی از خاک این کشور وجود دارد اما اتهامات هند مبنی بر همکاری سازمان اطلاعات ارتش پاکستان (آی.اس.آی) در این حملات را به شدت رد کرد.

سال 2009 میلادی

مان موهان سینگ نخست وزیر سابق هند در ملاقات با آصف علی زرداری رئیس جمهور سابق پاکستان در حاشیه کنفرانس همکاری های شانگهای در 16 ژوئن سال 2009 میلادی با حضور رسانه های بین المللی در روسیه، رفتار نامناسب دیپلماسی سنتی خود را نشان داد و گفت: دستور من آن است که از خاک پاکستان برای انجام عملیات های تروریستی علیه هند استفاده نشود.

در این ملاقات هیچ توافقی بین هند و پاکستان انجام نشد.

16 جولای سال 2009 میلادی، یوسف رضا گیلانی نخست وزیر سابق پاکستان در نشست جنبش عدم تعهد در مصر با مان موهان سینگ ملاقات کرد.

مقامات هندی و پاکستان پس از این نشست در بیانیه مشترک اعلام کردند که نخست وزیران دو کشور پذیرفتند که مذاکرات تنها راهکار پیشرفت در روابط دهلی نو- اسلام آباد است.

به گفته نخست وزیران هند و پاکستان، اقدام علیه تروریسم باید به فرایند گفت گوی ترکیبی مرتبط نشود.

پاکستان همزمان با این تحولات روابط حسنه ای با آمریکا داشت.

آمریکا در اکتبر سال 2009 میلادی لایحه کری- لوگر را تصویب کرد و بر اساس آن، 7.5 میلیارد دلار کمک غیرنظامی را تحت شرایط اینکه واشنگتن بر ارتش پاکستان اعتماد ندارد، به دولت اسلام آباد فراهم کرد.

باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در یک دسامبر سال 2009 میلادی تصمیم گرفت که روابط با پاکستان را بر پایه اعتماد و احترام متقابل گسترش دهد.

سال 2010 میلادی

دولت اوباما در فوریه سال 2010 میلادی کمک سه میلیارد دلاری دیگر به پاکستان اختصاص داد.

قابل ذکر است که آمریکا از سال 2002 الی 2010 میلادی به طور کلی 18 میلیارد دلار کمک نظامی و اقتصادی برای پاکستان فراهم کرده است.

دولت هند در 4 فوریه سال 2010 میلادی باردیگر پیشنهاد مذاکرات در سطح وزرای خارجه را به پاکستان ارائه کرد.

نیروپاما راو قائم مقام وزیر امور خارجه هند بدون توضیحی در مورد موضوع گفت وگوی دو کشور، سلمان بشیر همتای پاکستانی را برای مذاکرات به دهلی نو دعوت کرد.

هیئت بلند پایه پاکستانی به هند سفر کرد و مقامات این کشور بیش از سه پفراینده را به مقامات اسلام آباد ارائه کردند.

دهلی نو در این پفراینده ها از اسلام آباد خواست که 33 شهفرایند از جمله دو افسر نظامی این کشور که در حال خدمت هستند و همچنین فراریان هندی که متهم به عملیات تروریستی را به دهلی نو تحویل دهد.

قائم مقام وزیر امور خارجه پاکستان در عین حال یادآور شد که این کشورش نیز شاهد ده ها عملیات تروریستی مانند حملات بمبئی بوده و از سال 2008 میلادی بیش از 5366 شهفرایند را در 3043 عملیات مختلف تروریستی از دست داده است.

بدیهی است که مقامات هند و پاکستان در این نشست نیز پیروز به باز کردن یخ در بین روابط خود نشدند.

در عین حال، عبدالغنی برادر نفر شماره-2 طالبان افغانستان در اوسط ماه فوریه توسط نیروهای امنیتی پاکستان بازداشت شد.

دولت هند در ماه مارس سال 2010 میلادی باردیگر برای برگزاری دور دوم مذاکرات با پاکستان پیشنهاد داد اما اسلام آباد با رد این پیشنهاد گفت: اسلام آباد خواستار مذاکرات نتیجه بخش با هند است.

نشست اتحادیه همکاری های منطقه ای جنوب آسیا (سارک) در 28-29 آوریل سال 2010 میلادی در حالی در انتظار ملاقات نخست وزیران هند و پاکستان در بوتان برگزار شد که نشست 47 کشور در مورد امنیت هسته ای در اویل این ماه در واشنگتن برگزار شده بود.

فشار آمریکا و کشورهای سارک نقش کلیدی در امضای قراردادی بین هند و پاکستان ایفا کردند که در بوتان صورت گرفت.

مقام های هند و پاکستان سه نشست برگزار کردند و بحث کلیدی این نشست ها عدم اعتماد بین دو کشور بود.

مان موهان سینگ نخست وزیر هند تروریسم و پیگرد تروریست ها از جمله عاملان حملات بمبئی را به عنوان مسایل مهم نشست دوکشور مطرح نمود و طرف پاکستانی در مورد حل این مشکل اطمینان داد.

نیروپاما راو قائم مقام وزیر امور خارجه هند در 24 ژوئن سال 2010 میلادی به اسلام آباد سفر کرد و در ملاقات با همتای پاکستانی خود برای ملاقات وزرای خارجه دو کشور در ماه جولای، دستورکاری را تشکیل داد.

پیشنهاد هند در این ملاقات امور تجارت و انسان محبت آمیز بود و اسلام آباد در مورد عدم صدور بیانیه ضد هندی و یا سخنان نفرت آمیز از سوی حافظ سعید رهبر گروه تروریستی لشکر طیبه معروف به سازمان رفاهی جماعت الدعوه اطمینان داد.

دادگاه هندی در می سال 2010 میلادی حکم اعدام اجمل قصاب عامل کلیدی حملات بمبئی را صادر کرد و وزیر قانون این کشور نیز به اسلام آباد پیام داد که از سیاست استفاده از تروریسم در منطقه اجتناب کند.

سال 2011 میلادی

در ژانویه سال 2011 میلادی، ریموند دیویس عامل سازمان جاسوسی امریکا که به عنوان کارمند کنسول گری این کشور در پاکستان بود، دو شهفرایند پاکستانی را در شهر لاهور به قتل رساند.

این اقدام روابط واشنگتن- اسلام آباد را با چالش روبرو کرد اما آمریکا در این خصوص گفت: دیویس با مصونیت دیپلماتیک برخوردار است در حالی که پاکستان خواستار پیگرد قانونی وی است.

دیویس پس از پرداخت قصاص به خانواده کشته شدگان توسط دولت پاکستان آزاد شد.

مقام های هند و پاکستان در ماه فوریه سال 2011 میلادی در نپال ملاقات کردند و در مورد ازسرگیری مذاکرات به توافق رسیدند.

یگان فوق ویژه نیروی دریایی آمریکا (US Navy SEALs) در تاریخ 2 می سال 2011 میلادی با عملیات محرمانه با نام نیزه نپتون در ابیت آباد شهری در ایالت خیبرپختونخوا در نزدیکی اسلام آباد اسامه بن لادن رهبر سابق القاعده را به قتل رساند.

به گفته بعدها، پاکستان تا زمان انجام این عملیات آگاه نبود.

روابط واشنگتن- اسلام آباد پس از کشته شدن 25 نظامی پاکستان در حمله هوایی ارتش آمریکا به پایگاه نظامی سلاله در مهمند ایجنسی منطقه مرزی پاکستان با افغانستان در 26 نوامبر سال 2011 میلادی بیش از پیش تیره تر شد.

پاکستان در عوض به ارتش آمریکا دستور تخلیه پایگاه نیروی هوایی سلاله داد که برای حملات علیه تروریست ها توسط نیروی خارجی مورد استفاده قرار داده می شد.

علاوه بر این، دولت پاکستان تدارکات ناتو برای آمریکا از خاک کشورش را نیز متوقف کرد.

سال 2012 میلادی

دولت هند در نوامبر سال 2012 میلادی اجمل قصاب را پس از چهارمین سالگرد حملات بمبئی در سال 2008 میلادی اعدام کرد.

دولت پاکستان شکیل آفریدی پزشکی با ماموریت واکسیناسیون فلج اطفال را به اتهام همکاری با سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در عملیات نیزه نپتون به 33 سال حبس محکوم کرد اما کنگره آمریکا نیز به همین خاطر کمک 33 میلیون دلاری به اسلام آباد را محدود کرد.

آندرس فوگ راسموسن، دبیر کل سازمان پیمان آتلانتیک شاقتصادی (ناتو) تأکید کرد که پاکستان باید تدارکات ناتو از راستا افغانستان را آزاد کند.

با این حال، پاکستان در بیست و پنجمین نشست مهم ناتو در ماه می سال 2012 میلادی در شیکاگو دعوت نشد اما آصف علی زرداری رئیس جمهور سابق این کشور در این نشست شرکت کرد.

پیتر لیوی معاون وزیر دفاع آمریکا در 8 ژوئن سال 2012 میلادی برای خاتمه مسدود شدن تدارکات ناتو با تلاش جدید به اسلام آباد سفر کرد.

آمریکا در 11 ژوئن سال 2012 میلادی با صدور بیانیه ای که مذاکرات شکست خورده، از این فرایند کناره کشی کرد.

دولت پاکستان پس از عذرخواهی هیلاری کلینتون در مورد کشته شدن 25 نظامی این کشور در حمله هوایی آمریکا راستاهای تدارکاتی کلیدی در افغانستان را بازگشایی کرد.

سال 2013 میلادی

امیدهای هند و پاکستان برای بهبودی روابط دوجانبه زمانی در سپتامبر سال 2013 میلادی کمی افزایش یافت که نخست وزیران هند و پاکستان در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل ملاقات کردند.

نخست وزیران هند و پاکستان در این ملاقات به توافق رسیدند که تنش هایی که به دلیل درگیری های نیروهای امنیتی دو کشور در مناطق مرزی از جمله جامو و کشمیر وجود دارند، کاهش خواهند داد.

سال 2014 میلادی

پاکستان در سال 2014 میلادی عملیات نظامی با نام ضرب عضب را علیه تروریست ها در مناطق قبایلی این کشور آغاز کرد که تا به امروز ادامه دارد.

مقامات دولتی و نظامی پاکستان مدعی اند که مناطق بیشتری در ایالت های سند و بلوچستان و هچنین مناطق قبایلی را از تروریست ها پاکسازی کرده اما حملات تروریستی در این کشور از جمله در این دو ایالت تا به امروز ادامه دارد.

مقامات هند و پاکستان در ژانویه سال 2014 میلادی برای برگزاری مذاکرات در سطح مشاوران امنیت ملی در دهلی نو توافق کردند.

این فرایند مذاکرات قرار بود پس از 16 ماه برای اولین بار بین مقامات هند و پاکستان با امیدهایی مربوط به افزایش دسترسی به بازار، موانع غیر تعرفه ای و سرمایه گذاری و واردات و صادرات کالای آزاد برگزار شود.

مقامات هند و پاکستان در 12 فوریه سال 2014 میلادی برای آزادی کامیون های تجاری که در قلمروی دو کشور بازداشت شده بودند، موافقت کردند.

ژنرال راحیل شریف رئیس ستاد ارتش پاکستان در اول می سال 2014 میلادی با در نظر دریافت قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل برای صلح پایدار، منطقه کشمیر را رگ گردن این کشور خواند و تأکید کرد که بحران این منطقه باید به خواسته مردم جامو و کشمیر حل شود.

نارندرا مودی که متهم به شورش ایالت گجرات در سال 2002 میلادی در هند نیز است، به دلیل باورها و دیدگاه های شخصی در رابطه با ایدئولوژی حزبش، در جامعه منطقه به نظر نمی رسد تا صلح و امنیت با پاکستان را برقرار کند.

مودی از سال 2001 الی 2014 میلادی سر وزیر ایالت گجرات بوده و حادثه ای بین هندوها و مسلمانان این ایالت در سال 2002 میلادی رخ که بر اثر آن، دستکم 2000 نفر با اکثریت مسلمانان کشته شدند.

مودی در 27 می سال 2014 میلادی با نخست وزیر پاکستان در دهلی نو مذاکراتی برگزار کرد و هر دو طرف توافق کردند که دور جدید از روابط دوجانبه را آغاز خواهند کرد اما تا به امروز خبری از آن نشد.

سال 2015 میلادی

مذاکرات استراتژیک در سال 2015 میلادی بین آمریکا و پاکستان در اسلام آباد برگزار شد.

جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در ملاقات با سرتاج عزیز پنج گروه کاری شامل اقتصادی و دارایی، انرژی و دفاع، اجرای قانون و ضد تروریسم، امنیتی، ثبات استراتژیک و عدم گسترش سلاح و ششمین گروه در مود آموزش و پرورش، علوم و فناوری را بررسی کرد.

یک نتیجه قابل توجه از تعامل تعهد پاکستان در مورد ممنوعیت رسمی شبکه حقانی شورشیان افغان بوده که از خاک پاکستان فعال هستند.

نواز شریف نخست وزیر پاکستان هفته گذشته با امیدهای بهبود روابط به آمریکا سفر کرد اما در مورد مسائل منطقه ای چندان دستاوردی نداشت.

بر اساس این گزارش، باوجود مذاکرات چهار روزه نخست وزیر پاکستان با مقامات واشنگتن به نظر می رسد که دوکشور در مورد مسایل پاکستان با هند و افغانستان به توافق نرسیده اند. و مسائل با افغانستان، هند و اختلافات بر سر تهدیدات هسته ای در جنوب آسیا همچنان باقیست.

.