درآمدی بر 5 پل تاریخی استان اصفهان در ایران - مجله کارنیکان

یادگاری هایی از آن دوران

حال پس از آشنایی مختصر با تاریخ باشکوه اصفهان نوبت به معرفی پل های مهمی در شهر می رسد که بعد از تهیه بلیط اصفهان، باید در اول فهرست کارهایتان قرار دهید!

سی و سه پل

سی و سه پل از معروف ترین پل های اصفهان ! به دستور شاه عباس اول و زیر نظر الله وردی خان، فرمانده کل ارتش و یکی از افراد مورد اعتماد در دربار ساخته شد(بخاطر همین بود که به نام پل الله وردی خان نامگذاری شد.)

این پل تماماً آجری به طول 298 متر رکورد طولانی ترین پل روی زاینده رود را به خود اختصاص می دهد و به نام های متعدد دیگری مانند پل شاه عباسی، پل جلفا و پل چهل چشمه نیز معروف بود.

نکته جالب درباره نام 33 پل !

باستان شناسان معتقدند که این پل در ابتدا، طولانی تر بوده و با 40 طاق ساخته شده است که بعداً کوتاه شد. به همین خاطر هم به نظر می رسد که نام سی و سه پل با آناهیتا، الهه آب ها مرتبط باشد و به همین علت سی و سه پل نامیده شده است!

سی و سه پل جایی برای غسل تعمید

سی و سه پل، پل اصلی بود که دو بخش اصلی شهر، بخش سلطنتی در شمال و محله ارامنه در جنوب را به هم متصل می کرد. ارامنه نقش بزرگی در تجارت جاده ابریشم داشتند و به شاه عباس یاری کردند تا اصفهان را به قلب جاده ابریشم تبدیل کند. آنها مرنام غسل تعمید خود را در نزدیکی سی و سه پل برگزارمی کردند و دیگر جشن ها همانند آبریزان نیز در محل همین پل برگزارمی شد. امروز اما سی و سه پل به برند اصلی و یکی از نمادهای چشم نواز اصفهان و محل تجمع مردم محلی تبدیل شده است.

پل خواجو

پل خواجو یکی دیگر از پل های تاریخی اصفهان است که در 2 کیلومتری شرق سی و سه پل قراردارد. پل خواجو به علت معماری، تقارن و تزئینات کاشی کاری، به عنوان زیباترین پل تاریخی ایران شناخته می شود. این پل در حدود سال 1650 زمانی که شاه عباس دوم پادشاه ایران بود، ساخته شد. در محل پل خواجو در ابتدا پل سنگی قدیمی تری به نام حسن بیگ وجود داشت که روی آن پل آجری ساختند تا محله خواجو در شمال را به محله تخت فولاد در جنوب متصل کند. پل خواجو 130 متر طول و 12 متر عرض دارد و در دو طبقه ساخته شده است.

پل خواجو در گذشته!

طراحی این بنا به گونه ای است که هم می تواند به عنوان پل عابران پیاده، اسب ها و کالسکه ها و بعلاوه به عنوان سد یا سرریز استفاده شود. به دستور شاه، یک غرفه هشت ضلعی در مرکز پل ساخته شد تا او و خاندان سلطنتی در مناسبت های خاص برای پذیرایی از مهمانان ویژه از آن استفاده نمایند. همان گونه که اشاره گشت این پل به عنوان سد نیز کارایی داشت و با استفاده از دریچه های زیر پل، آب را مسدود می کردند تا سطح آب برای ایجاد دید بهتر بالابرود. این پل بعلاوه به عنوان سیل بند برای راهنمایی جریان شدید آب به سمت کانال های آب نزدیک پل در مواقع سیل استفاده می شد.

دو شیر نگهبان در پل خواجو

قسمت پایین پل محل تجمع اهالی و بازدیدنمایندگان است، به ویژه در شب که مردم محلی به آواهای سنتی زیبای اصفهان زمزمه می نمایند و می خوانند. دو شیر سنگی در دو طرف پل به عنوان نمادهای نگهبان رودخانه و پل نیز وجود دارد.

پل شهرستان

اما بشنوید از پل شهرستان که قدیمی ترین پل در اصفهان (هیچ کدام از پل های اصفهان به قدمت این پل نمی رسند!) بر روی زاینده رود است. قدمت ساخت این پل به دوره ساسانیان (قرن سوم تا هفتم میلادی) برمی شود و سبک معماری آن کاملاً سبک ساسانی است. خیلی متعجب خواهید شد اگر بدانید پایه های آن مربوط به دوران هخامنشیان است.

پلی برای جنگ !

این پل در زمان جنگ ها به عنوان پل نظامی استفاده می شد و بالای پل دو بار، (ابتدا در قرن دهم به وسیله امپراتوری آل بویه و سپس در طول قرن یازدهم به وسیله امپراتوری سلجوقیان) بازسازی شد. دو سهمی، دو ردیف طاق نوک تیز، سیزده قوس بزرگ و هشت طاق کوچکتر در این شاهکار معماری به کاررفته است. بعلاوه عملکرد قوس های کوچکتر این است که جریان آب را در هنگام سیل تسریع می نماید و فشار را از سازه می گیرد.

پل چوبی

پل چوبی در ابتدا در سال 1665 به وسیله شاه عباس دوم برای آبیاری و اتصال باغ های سلطنتی خود در کرانه شمالی رودخانه ساخته شد. دراطراف این پل عمارت های سلطنتی باشکوهی وجود دارد و از این رو پل عمدتاً برای اتصال بین آن ها استفاده می شد و در نتیجه فقط مورد استفاده دربار و مقامات عالی رتبه بود و نه مردم عادی. نام این پل در ابتدا به علت وجود نهری که باعث عبور آب از یک سمت به سمت دیگر پل می شد، جوی بود. بعدها نام آن به پل چوبی تغییریافت، زیرا بافت کلی پل از چوب است که روی سنگ ساخته شده است.

پل دریاچه یا چوبی؟

طول پل چوبی 147 متر طول دارد و عرض آن 4 متر است و دارای 21 طاق است. پل بعلاوه دارای 2 سالن داخلی برای استفاده انحصاری شاه و درباریانش بود. امروزه این سالن ها به چایخانه تبدیل شده است. آبی که از این پل می گذشت نیز به عمارت ها و باغ ها می رسید. در قسمت غربی پل، آب رودخانه به صورت دریاچه درآمده و به همین علت به آن پل دریاچه نیز می گویند. (پل چوبی هم مثل دیگر پل های اصفهان، نام های متفاوتی دارد!)

پل مارنان

پل های اصفهان رو به اتمام است و آخرین آن، پل مارنان بوده که تنها پل شرق خیابان چهارباغ است. براساس شواهد تاریخی از پی سنگی پل، قدمت پل به دوران ساسانیان برمی شود. بعضی از محققان بر این باورند که نام مارنان از واژه مهربین گرفته شده است که به معبد میترائیسم در آن ناحیه اشاره دارد که بعداً به ماربین تغییریافته و نهایتا به مارنان تبدیل شده است. این پل به وسیله خواجه سرفراز در قرن هفدهم میلادی با انتصاب وی به سرپرستی جلفا بازسازی شد و در نتیجه پل به پل سرفراز نیز معروف است.

پیک نیک در پل مارنان

جالب است بدانید که پل مارنان روستای قدیمی مارنان در ضلع شمالی زاینده رود را به بخش ارمنی نشین جلفا در جنوب متصل می کرد. این پل خشتی 175 متر طول و 4.7 متر عرض دارد و یکی از جالب ترین نکات در خصوص پل این است که رودخانه دو رفتار کاملاً متفاوت را در هر طرف پل از خود نشان می دهد. آب در ضلع غربی بسیار آرام است، اما در ضلع شرقی، رودخانه در یک آبشار کوچک در کنار پل غرش می نماید و آن را به مکانی عالی برای مراقبه و انرژی با صدای آرام رودخانه تبدیل می نماید. امروزه از این پل به معبری برای رفت وآمد عابران پیاده از رودخانه زاینده رود و مکانی عالی برای پیک نیک و لذت بردن از چشم انداز تبدیل شده است.

رزرو ارزانترین هتل اصفهان

کلام آخر

در میان گردشگران معمولاً پل های سی و سه پل و خواجو شهره خاص و عام هستند اما قطعاً دیگر پل های نامبرده در این مطلب در زمره شاهکارهای معماری اصفهان قرارمی گیرند. هریک از پل ها این پتانسیل را دارند تا لحظات شیرین و به یادماندنی را برای گردشگران ایجاد نمایند.

سوالات پرتکرار

پل های معروف اصفهان در کدام رودخانه قراردارند؟

زاینده رود

معروف ترین پل های اصفهان کدام اند؟

سی و سه پل - خواجو

طولانی ترین پل اصفهان کدام است؟

سی و سه پل

زیباترین پل تاریخی ایران بر زاینده رود کدام است؟

پل خواجو

قدیمی ترین پل بر روی زاینده رود چه نام دارد؟

پل شهرستان