باد یک جاده باستانی را از زیر خاک بیرون آورد - مجله کارنیکان

وسعت قلمروی ایران در زمان هخامنشیان به 11میلیون کیلومترمربع می رسید و 230سال حکومت هخامنشیان این سلسله را به یک ابرقدرت در دنیای آن دوران تبدیل نموده بود. یافته های نو باستان شناسی در شهداد، جیرفت و شهر سوخته نشان می دهد که ایران خاستگاه تمدن بشریت است. از زمان هخامنشیان تا دوران صفویان که وسعت این قلمرو دستخوش تغییرات زیادی شد، تجارت از جاده ابریشم و راه شاهی داخل ایران همچنان ادامه داشت. راه شاهی شاهکار مهندسی راهسازی و شاخه ای فرعی از جاده ابریشم بود با شبکه ای منظم از کاروانسراها، قلعه ها و دولت شهرهایی پیشرفته که کل سرزمین پهناور ایران را به هم متصل می کرد. یکی از شاخه های فرعی راه شاهی جاده ای به نام ادویه است که چندی پیش با توفان شن از زیر خاک بیرون آمد. در دومین قسمت از مجموعه سفر به سرزمین های ناشناخته به فهرج می رویم؛ شهری باستانی که میراث تمدن پوره را در دلش پنهان نموده است.

پوره یا پهرک که در گذر زمان فهرج نامیده شد، شهری است از توابع کرمان و همسایه سیستان و بلوچستان که در گذشته های دور جاده شاهی از آن می گذشته است؛ جاده ای به نام ادویه یا فلفل که به تازگی با توفان شن از دل خاک بیرون آمده است.

فصل وزش باد گرم و سوزناک لوار است؛ همان بادی که در میانه بهار شروع به وزیدن می نماید و خرماپزان شروع می گردد.

همین باد لوار بود که جاده سنگفرش ادویه را از دل خاک بیرون آورد. باد به استقبال ما هم آمده بود. هر کاری کردیم نگذاشت فیلم بگیریم؛ هی شن ها را از روی زمین بلند کرد و ریخت در چشمانمان. قرار شد صبح زود قبل از اینکه باد لوار از خواب بیدار گردد، سروقت جاده ادویه برویم.

5صبح راه افتادیم. از فهرج تا جاده ادویه 40دقیقه ای راه بود. قبل از اینکه به آنجا برسیم برجی بلند و آجری از دور نمایان شد. باد لوار چند هزار سالی است که این اطراف می وزد. اهل سیستان است و عاشق وزیدن در لابه لای خوشه های درخت خرما.

هرجا که خرما باشد، باد لوار هم هست. آن روزها که جوان تر بود به پر و پای کاروان ها می پیچید و توفان شن به راه می انداخت تا مسیرشان را گم نمایند. بعدها که کاروان ها از دستش کلافه شدند این برج بلند را ساختند و فانوسی شد در قلب کویر تا راهشان را گم ننمایند.

بالای برج مخروطی شکل در ارتفاع 17متری از سطح زمین سرتاسر کویر دیده می گردد. دیواره هایش پنجره هایی دارد که در آن آتش می افروختند تا راهنمای کاروانیان باشد. بعدها این شاهکار معماری به دستور نادرشاه افشار بازسازی شد و به میل نادری معروف است که 900سال قدمت دارد. با فتح دهلی به وسیله نادرشاه قسمتی از هندوستان هم به سرزمین پهناور ایران اضافه شد و تجارت ادویه رونق گرفت؛ ادویه جاتی چون دارچین و زنجبیل و به طور خاص فلفل که از کالاهایی مهم در تجارت ایرانیان به شمار می رفت. فلفل در آن دوران، ادویه ای گرانبها بود و حکم طلا را داشت و تنها ثروتمندان قادر به خرید و استفاده آن بودند.

هنوز لوار خواب بود که ما قدم در جاده ادویه گذاشتیم و در شگفتی جاده ای به این زیبایی که درست در کنار محور مواصلاتی کرمان-زاهدان است، مانده بودیم؛ جاده ای که هنوز در دست کاوش است. سنگ هایش با رنگ های سفید، سیاه و قرمز زمین را فرش نموده و می رود تا دوباره زیر شن های داغ کویر پنهان گردد.

باد لوار کم کم از خواب بیدار شد و هو هوکنان داشت می آمد سراغمان که سریع بساط مان را جمع کردیم و راه افتادیم.