حمید فرخ نژاد؛ از سینمای اجتماعی تا کمدی های سطحی

به گزارش مجله کارنیکان، اغراق نیست اگر حمید فرخ نژاد را جزء 10 بازیگر مطرح و پیروز سینمای ایران در چند دهه اخیر بدانیم. بازیگری که سابقه همکاری با کارگردان های بزرگ را دارد و تعداد فیلم های خوب و پیروزش از تعداد انگشتان دو دست بیشتر می شود. فرخ نژاد با آن استایل، صدا و لحن مخصوص، جنسی از بازی را ارائه می دهد که فقط به خودش اختصاص دارد. این بازیگر آبادانی، با ترکیبی از فیلم های اعتراضی، اجتماعی، جنگی، تاریخی و این اواخر کمدی، کارنامه ای پربار از سبک های مختلف سینمایی دارد. تنوعی که در سال های اخیر به پاشنه آشیل بازیگری اش تبدیل شده و هویت و تصوری که بیشتر سینمادوستان از فرخ نژاد سراغ داشته اند را از او گرفته است.

حمید فرخ نژاد؛ از سینمای اجتماعی تا کمدی های سطحی

شروع ماجراجویی با خسرو سینایی

فرخ نژاد به تازگی و در سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر برای فیلم میجر جایزه بهترین بازیگر مرد را کسب کرد تا برخلاف برخی اظهارنظرها نشان دهد هنوز می تواند در سطح بالایی از بازیگری ایفای نقش کند. فرخ نژاد در دوره ای توانست نامش را به عنوان یک ستاره مطرح کند که بسکمک از کارگردانان دنبال بازیگرانی با چشم های روشن و سیمایی زیبا می گشتند. فرخ نژاد در چهره هیچ کدام از این ویژگی ها را نداشت ولی در بازی بسیار درخشان ظاهر می شد و توانایی همراه کردن مخاطب با خودش را داشت.

ماجراجویی های فرخ نژاد در سینما با خسرو سینایی شروع شد. خسرو سینایی با درکی بالا از سینما فیلم می ساخت و با حساسیت زیادی سوژه هایش را پیدا می کرد و به همین خاطر فیلم هایش همواره با تحسین و توجه مخاطبان و منتقدان همراه می شد. او در فیلم در کوچه های عشق نقشی کوتاه به فرخ نژاد جوان داد تا نزدیک به 10 سال بعد، در فیلم دیگری با فرخ نژاد همکاری کند.

اولین نقش جدی و مهم فرخ نژاد در سینما با عروس آتش رقم خورد. او در عروس آتش نسبت به فیلم قبلی سینایی، باتجربه تر و پخته تر شده و در نویسندگی هم به کمک این فیلم ساز آمد تا یکی از مهم ترین فیلم های دهه 70 سینمای ایران ساخته شود. عروس آتش با نقد تعصبات قومی و عشیره ای تفکرات پوسیده سنتی نزد برخی اقوام را هدف قرار داد و در زمان اکران جزء مهم ترین فیلم های زمانه اش شد.

در کنار فیلم نامه خوب و کارگردانی درست سینایی، بخش زیادی از پیروزیت یعروس آتش به بازی بازیگرانش اختصاص داشت و فرخ نژاد به عنوان یکی از بازیگران اصلی فیلم، بسیار دیده و تمجید شد. فرخ نژاد در نخستین تجربه سینمایی جدی اش جوایز مهمی از هجدهمین جشنواره فجر کسب کرد. در کنار آنکه عروس آتش بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد، فرخ نژاد هم جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را برد و در بردن جایزه بهترین فیلم نامه هم سهیم بود.

همکاری های پیروز با حاتمی کیا

نخستین گام های فرخ نژاد در بازیگری بسیار محکم برداشته شد و کارگردانان زیادی با اولین نقش آفرینی اش، با نام و چهره او آشنا شدند. تعیین بود خیلی زود پیشنهاد های زیادی به دست این ستاره تازه وارد خواهد رسید. بازیگری که مهم ترین نقطه اتکایش، جنس بازی اش بود و همین توانایی فیلم سازان دیگر را برای همکاری با فرخ نژاد اقناع می کرد.

دو سال پس از عروس آتش و در سال 1380، ابراهیم حاتمی کیا با ارتفاع پست یکی از مهم ترین فیلم های دوران فیلم سازی اش را ساخت. ارتفاع پست هم با موضوع و داستان هیجان انگیزش در سطح کشور بسیار دیده شد و بار دیگر توانایی های فرخ نژاد در بازیگری را ثابت کرد. این فیلم در بیستمین جشنواره فیلم فجر بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد و همچنین سیمرغ بلورین بهترین فیلم را به همراه فیلم خانه ای روی آب مال خود کرد.

ارتفاع پست مهر محکمی بر توانایی های فرخ نژاد در بازیگری زد و حالا دیگر همه او را ستاره تازه در سینمای ایران می دانستند. فرخ نژاد در همان سال ها به رنگ ارغوان را دوباره با حاتمی کیا کار کرد ولی توقیف فیلم سبب شد تا فیلم در زمان خودش دیده نشود و اکرانش در سال های بعد، از جذابیت و اثرگذاری فیلم کاسته بود.

اتفاق مهم همکاری با فرهادی

هر بازیگری در دوران فعالیتش یک آن یا بزنگاه دارد که اگر به درستی آن لحظه را دریابد، می تواند نامش را در تاریخ سینمای آن کشور جاودانه کند. کار کردن با کارگردانان بزرگ و بازی در فیلم های شاخص، این نقطه عطف را برای بازیگران به همراه دارد و بازی در یک نقش خاص را به شناسنامه بازیگر تبدیل می کند.

آن اتفاق مهم در بازیگری فرخ نژاد در سال 1384 و با بازی در چهارشنبه سوری اصغر فرهادی افتاد. در سالی که دولت اصلاحات به پایان خود رسید و فضای تازه ای در سیاست کشور در حال رقم خوردن بود، فیلم فرهادی هم جریان و موج تازه ای را با خود به سینمای ایران آورد.

چهارشنبه سوری جزء نخستین فیلم هایی بود که مستقیم به دل خانواده ای از طبقه متوسط می رفت و معضلات و مسائل این طبقه را با نگاهی جزئی نگر و واقع گرایانه به تصویر می کشید. چهارشنبه سوری شروعگر راستا تازه ای در سینمای فرهادی بود که در نهایت به جدایی نادر از سیمین رسید.

تا آن زمان تماشاگران کمتر فیلمی شبیه به چهارشنبه سوری را در سینما دیده بودند و به همین خاطر فیلم فرهادی بین مردم و منتقدان بسیار با استقبال روبرو شد. نگاه رئالیستی فرهادی به خانواده ای در قلب پایتخت که در حال فروپاشی قرار دارند، برای بسکمک از مردم جذابیت داشت. فروپاشی اخلاقی خانواده ها با توسل به دروغ، خیانت و پنهانکاری، هشداری بود که فیلم سازی به جامعه مخابره می کرد.

حمید فرخ نژاد در کنار بازی تحسین برانگیز هدیه تهرانی، جزء عوامل پیروزیت چهارشنبه سوری بود. فرخ نژاد با بازی در نقش مردی پنهانکار و خیانتکار به خوبی تماشاگر را تا پایان فیلم به دنبال خود می کشاند. او در چهارشنبه سوری بخش دیگری از بازی اش را به همگان نشان داد. او این بار به خوبی از نقش های قبلی اش فاصله گرفت و توانست نقش مردی درگیر با چالش های خانوادگی را بازی کند.

شروع دورانی تازه

بازی در چهارشنبه سوری یک پرش بزرگ برای فرخ نژاد بود. فیلم در جشنواره فجر جوایز زیادی را کسب کرد و در سطح جهانی هم در چندین جشنواره شرکت کرد و برنده جوایز متعددی شد. از چهارشنبه سوری به این سو، باید کارنامه بازیگری فرخ نژاد را به دوره جدیدی تقسیم کنیم؛ او وارد جریان تازه ای در سینما می شود و هر سال چند فیلم سینمایی برای اکران دارد.

نکته اینجاست که اگر فرخ نژاد پس از چهارشنبه سوری آن قدر فیلم بازی نمی کرد و با وسواس بیشتری نقش هایش را انتخاب می کرد، می توانست نقش های ماندگار بیشتری خلق کند. او گاهی در یک سال بیشتر از سه فیلم بازی می کرد و همین بازی کردن های پشت سر انرژی را از فرخ نژاد می گرفت.

در میان انبوه فیلم هایی که فرخ نژاد در آن سال ها بازی می کرد آتشکار بیشتر از بقیه دیده شد. فیلمی جسورانه با موضوعی اجتماعی از محسن امیریوسفی که برای چند سال مهر توقیف خورد و در نهایت به صورت محدود اکران شد. آتشکار به خاطر سوژه متفاوتش در همان اکران محدود هم بسیار دیده شد و نقدهای مثبتی دریافت کرد.

فصل از راه رسیدن فیلم های کمدی

در نیمه دوم دهه هشتاد با وجود تعداد زیاد فیلم های فرخ نژاد، او را در نقشی ماندگار و به یادماندنی نمی بینیم. او مشتی فیلم معمولی و تاریخ مصرف دار بازی می کند و هیچ کدام از آن ها به یک نقش مهم و تأثیرگذار برای او تبدیل نمی شود. دهه هشتاد این گونه به پایان می رسد تا در دهه نود، مرحله دیگری از بازیگری فرخ نژاد در سینمای ایران شروع شود. بازی در فیلم های کمدی اتفاقی بود که تا پیش از این برای فرخ نژاد رقم نخورده بود و سعید سهیلی با گشت ارشاد فرخ نژاد را در ژانری تازه آزمایش کرد.

فیلم گشت ارشاد در سال 1390 جزء پرحاشیه ترین فیلم های آن سال بود. شش روز از اکران فیلم نگذشته بود که اکران فیلم به دلیل فشارها و حاشیه های زیاد متوقف شد و اصلاحیه خورد. هرچند فیلم اکران طولانی مدتی نداشت ولی در همان زمان کوتاه حسابی سروصدا به راه انداخت و پس از انتشار در شبکه نمایش خانگی بسیار جلب توجه کرد.

اگرچه فرخ نژاد با آتشکار ژانر کمدی را تجربه کرده بود، ولی با گشت ارشاد بازی او در نقش های کمدی بسیار جلب توجه کرد. با فاصله ای چند ساله از گشت ارشاد ما فرخ نژاد را پشت سر هم در فیلم های کمدی می بینیم. گشت ارشاد 2، خوب، بلد، جلف، میلیونر میامی، خانم یایا، تگزاس و سامورایی در برلین فیلم های کمدی هستند که فرخ نژاد در عرض چهار سال بازی کرد. فیلم هایی که بیشتر آن ها از کیفیت بالایی برخوردار نبودند و فقط برای فروش و گیشه ساخته می شدند.

بازیگر جدی چند سال پیش، حالا فقط در فیلم های کمدی بازی می کند و این یکی از قابلیت های فرخ نژاد در بازیگری را نشان می دهد او همان طور که در نقش شخصیت متعصب و خشن در عروس آتش بازی کرد یا در قالب هواپیما رُبا در ارتفاع پست رفته یا نقش مردی شکست خورده در زندگی مشترک را در چهارشنبه سوری بازی کرد، حالا در فیلم های کمدی هم بازی قابل قبولی ارائه می دهد. هرچند هرچه فرخ نژاد را در نقش های کمدی می دیدیم، بیشتر می فهمیدیم که جنس بازی و سینمای او به ژانر کمدی اختصاص ندارد و او در فیلم ها و شخصیت های جدی بسیار قابلیت درخشش دارد.

جسارت سهیلی در دادن یکی از نقش های اصلی گشت ارشاد به فرخ نژاد سبب شد تا دیگر کارگردانان هم به دنبال دادن نقش های کمدی به فرخ نژاد باشند. هرچند فیلم های کمدی این بازیگر سطح بالا و درخشان نیستند ولی بیشترشان جزء فیلم های پرفروش سینمای ایران در این سال ها به شمار می فرایند.

چند فیلم خوب کمتر دیده شده

اگر بخواهیم فلش بکی به کارنامه بازیگری فرخ نژاد بزنیم، او پس از بازی در سری اول فیلم گشت ارشاد در چند فیلم اجتماعی بازی می کند که نباید به سادگی از کنارشان رد شد. روح الله حجازی، در ادامه راستا ساخت فیلم هایی با مضمون جدال میان سنت و مدرنیته در خانواده های ایرانی، دو فیلم را کارگردانی می کند که در هر دو فرخ نژاد نقش اصلی فیلم هایش را برعهده دارد.

زندگی خصوصی آقا و خانم میم و زندگی مشترک آقای محمودی و بانو دو فیلمی هستند که فرخ نژاد در هر دو در قالب مردی سنتی بازی قابل قبولی ارائه می دهد. به ویژه زندگی مشترک آقای محمودی و بانو دست روی موضوع حساسی می گذارد و به خوبی یکی از معضلات اساسی جامعه ایران در چند سال اخیر را روایت می کند.

فرخ نژاد در این فیلم کننده ی خانواده ای سنتی است که ورود زوجی با تفکرات مدرن، زندگی اش را دچار تزلزل و آسیب می کند. فرخ نژاد که تا پیش از ورود مهمانان در پوسته ای از سنت زندگی کرده و یک زندگی سنتی داشته است، حالا با ورود مهمانان جذب جذابیت های مدرنیته شده و همین دوگانگی سرشروع اتفاقات ناخوشایندی برای خودش و خانواده اش می شود.

در همان سال های شروعین دهه نود، فرخ نژاد فیلم استرداد را بازی می کند که در ژانر تاریخی جزء فیلم های خوب سینمای ایران به شمار می رود. او به خاطر بازی در این فیلم جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد را از جشنواره ی فجر می برد تا به یکی از پرافتخارترین بازیگران سینمای ایران تبدیل شود.

تنزل جایگاه بازیگری

کارنامه بازیگری حمید فرخ نژاد ترکیبی متنوع از ژانر و فیلم های مختلف است. او تجربه بازی در فیلم های اجتماعی، کمدی، تاریخی، جنگی را دارد و حتی خودش را در فیلم های کودک و وحشت هم محک زده است. او جسارت پرداختن به نقش های مختلف را داشته و معمولا به خوبی از پس نقش هایش برآمده است.

آنچه تصویر فرخ نژاد را در ذهن مخاطبان پررنگ می کند بازی او در فیلم های اجتماعی است. بازی در نقش مرتضی در چهارشنبه سوری همچنان در خاطر مخاطبان می درخشد یا نقش قاسم در ارتفاع پست جزء ماندگارترین نقش های این بازیگر است. با این حال شاید تماشاگران جوان تر بیشتر او را با نقش های کمدی اش در دهه نود در فیلم هایی مثل گشت ارشاد به یاد بیاورند.

در یک نمای کلی از فعالیت فرخ نژاد در این سال ها فرایند کیفی بازی او را باید نزولی بدانیم. او از بازی در فیلم های خسرو سینایی، ابراهیم حاتمی کیا و اصغر فرهادی به بازی در فیلم های گیشه پسند و گاه نازل رسیده است. این سیر برای یک بازیگر حرفه ای می تواند فاجعه باشد.

البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که سینمای ایران در این سال ها با افت کیفی روبه رو بوده است. دیگر مثل گذشته سینما جایی برای بیان اندیشه و دغدغه نیست و تهیه کنندگان و فیلم سازان بیشتر به سودآوری و جیبشان فکر می کنند. این بزرگترین ضربه ای است که سینمای ایران در این سال ها خورده است. بازیگران هم از این قاعده مستثنی نیستند و بازی در فیلم های کمدی برایشان سودآوری بیشتری دارد؛ هر چند به قیمت خراب کردن کارنامه کاری و جایگاهشان در سینما باشد.

حمید فرخ نژاد هم در این سال ها همراه این موج حرکت کرده و با وجود اینکه خودش انسانی با دغدغه های اجتماعی است ولی جای خالی فکر، تعهد و دغدغه اجتماعی در فیلم های سال های اخیرش به شدت خالی بوده است. باید دید فرخ نژاد در آینده به کدام سمت و سویی می رود و دوباره می تواند کارگردانان بزرگ و صاحب نام را برای همکاری سمت خود بکشد یا در حد همین کمدی های سطحی و نازل می ماند؟

منبع: دیجیکالا مگ
انتشار: 13 تیر 1400 بروزرسانی: 13 تیر 1400 گردآورنده: karnikan.ir شناسه مطلب: 1775

به "حمید فرخ نژاد؛ از سینمای اجتماعی تا کمدی های سطحی" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "حمید فرخ نژاد؛ از سینمای اجتماعی تا کمدی های سطحی"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید