واکنش انجمن تغذیه ایران به حواشی آفلاتوکسینِ شیرها - مجله کارنیکان

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایسنا، دکتر جلال الدین میرزای رزاز، رییس انجمن تغذیه ایران با اشاره به حواشی وجود سم آفلاتوکسین در مواد لبنی به ویژه شیر، گفت: یکی از مهم ترین مسایل در مورد آلاینده ها و میزان آنها در محصولات غذایی، نحوه جمع آوری اطلاعات و روش های آزمون آن هاست. زیرا افرادی که با موضوع آنالیز ریسک آلاینده ها آشنایی دارند، می دانند که با تفاوت در روش آنالیز و نمونه برداری نتایج متفاوتی در آنالیز آلاینده ها به وقوع خواهد پیوست. بنابراین آنالیز چند مطالعه پراکنده دانشجویی نمی تواند مبنای صحیحی برای درک میزان آلاینده هایی همچون آفلاتوکسین آن هم در ماتریکسی پیچیده همچون شیر باشد.

• میزان آفلاتوکسین مجاز در شیر چقدر است؟

وی با بیان اینکه بهترین منبع در این حوزه می تواند مطالعات Post market surveillance باشد که از سوی سازمان غذا و دارو ارائه می گردد، اضافه نمود: زیرا در چنین مطالعات ساختارمندی است که می توان با یک طراحی و متدولوژی خاص، عوامل ایجاد خطا در محاسبات را به حداقل رساند. در عین حال نکته مهم دیگر، تعریف حد مجاز برای یک آلاینده مانند آفلاتوکسین است. در مورد میزان آفلاتوکسین برای شیر در ایران در استاندارد ملی 5925، حد مجاز 0.1 (یک دهم) میلی گرم در کیلوگرم در نظر گرفته شده است. حال جالب توجه است که این میزان در آمریکا پنج برابر است و با این حساب بسیاری از شیرهایی که در آمریکا فراوری می شوند، ممکن است در ایران از حد مجاز آفلاتوکسین عبور نمایند.

رزاز ادامه داد: بنابراین زمانی که موضوعی تخصصی در رسانه ملی و برای مخاطب عام مطرح می گردد، باید منابع استنادی بسیار قوی در این خصوص وجود داشته باشد تا موجب تشویش اذهان عمومی نگردد. همچنین باید به خاطر داشت بحث در یک محیط علمی با بحث در محیط های اجرایی و همینطور زمانی که صحبت برای مخاطب عام انجام می گردد، بسیار متفاوت است.

رییس انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور تاکید نمود: به نظر می رسد با توجه به اینکه هر از گاهی موضوع وجود آفلاتوکسین در شیر در فضای رسانه ای مطرح می گردد، ارایه گزارش های مدون در این زمینه و تدوین طرح های نظارتی سالانه منظم از سوی سازمان غذا و دارو می تواند راهگشای موضوع قرار گیرد.

رزاز با بیان اینکه این نگرانی وجود دارد تا ارائه اطلاعات نادرست در این زمینه، کاهش مصرف لبنیات را به دنبال داشته باشد و سیاست های سال های گذشته وزارت بهداشت در این حوزه تحت الشعاع قرار گیرد، گفت: بنابراین با تاکید بر نقش مهم انجمن ها در ارتقای سلامت جامعه، پیشنهاد می کنیم که اظهارنظر درباره ایمنی محصولات غذایی با تکیه بر مستندات قابل اتکا انجام گردد.

• آمار نگران نماینده مصرف شیر در کشور

دکتر زهرا عبداللهی، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت نیز ضمن آنکه ادعای وجود سم آفلاتوکسین در لبنیات را کذب خواند، گفت: مطرح کردن چنین ادعاهایی تنها می تواند باعث کاهش مصرف شیر و لبنیات در کشور گردد که مقدمه ای برای عوارض جبران ناپذیری مانند کمبود کلسیم، نرمی استخوان، شکستگی خود به خودی و ... گردد.

عبداللهی در مورد حواشی طرح وجود سم آفلاتوکسین در شیر و لبنیات، گفت: به طور کلی کپک ایجاد شده بر روی هر ماده غدایی می تواند منجر به ترشح سم آفلاتوکسین گردد. میزان ترشح این سم در هر ماده غذایی میزان معینی دارد و در صورتی که بیش از حد استاندارد باشد، می تواند در طول زمان مشکلاتی برای انسان ایجاد کند. کپک موجود بر روی رب گوجه فرنگی، آبغوره، آبلیمو، مربا، میوه و... همگی نمونه هایی برای وجود سم آفلاتوکسین است.

وی با بیان اینکه مهم ترین اصل این است که مردم بدانند آفلاتوکسین می تواند در هر ماده غذایی وجود داشته باشد و این موضوع تنها شامل حال شیر و لبنیات نیست، اظهار کرد: البته میزان مجاز برای وجود این سم در مواد غذایی کاملا معین است و در صورتیکه بیش از استاندارد موجود در مواد غذایی گزارش نگردد، نمی تواند ضرری به انسان برساند.

عبدالهی ضمن آنکه فرضیه وجود سم آفلاتوکسین در شیر و لبنیات را کذب محض خواند، تاکید نمود: ادعایی که در روزهای اخیر مطرح شده بدون هیچ مدرک و سند علمی ارائه شده است و فاقد اعتبار و استناد است، از این رو مردم نباید نگران باشند. اصلی ترین ضرر این دست ادعاها کاهش مصرف شیر و لبنیات در کشور است؛ در حالی که در شرایط عادی نیز سرانه مصرف شیر و لبنیات در کشور بسیار پایین است؛ در حالی که یک برنامه غذایی سالم می گوید روزانه حداقل مصرف دو لیوان شیر و یا معادل آن امری لازم است.

وی در مورد سرانه مصرف لبنیات در کشور، اظهار کرد: سرانه مصرف لبنیات در کشور بر اساس آخرین گزارشات در سال 2020، سالانه 27 لیتر برای هر نفر است؛ در حالی که سرانه مصرف لبنیات به ازای هر نفر در ایرلند 125 لیتر در سال و در فنلاند 120 لیتر در سال است. این آمار نشان می دهد مصرف روزانه شیر به طور متوسط در ایران یک استکان است که بسیار کم تر از حد استاندارد است. به تبع پایین بودن سرانه مصرف شیر در کشور، مصرف سایر مواد لبنی نیز با آمار قابل توجهی روبرو نیست؛ به شکلی که سرانه مصرف لبنیات حدود 70 کیلوگرم برای هر نفر در یک سال است؛ در حالی که این رقم در اروپا به 350 کیلوگرم و در آمریکا به 250 کیلوگرم می رسد.

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، ادامه داد: دامن زدن به حواشی بی اساس سبب ترس مردم از مصرف شیر و لبنیات شده و باعث می گردد این دست محصولات را از سبد غذایی خود حذف نمایند. در این میان البته نمی توان از اثرات منفی که این ادعاها بر صنایع فراوری لبنیات کشور دارد غافل بود؛ چراکه می تواند به این صنایع نیز آسیب برساند.

وی در خاتمه به عوارض مصرف کم لبنیات اشاره نمود و اضافه نمود: مصرف شیر و لبنیات برای حفظ سلامت و استحکام استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان و شکستگی های خودبخودی امری اجتناب ناپذیر است. کم مصرف کردن شیر در بچه ها نیز می تواند منجر به کمبود کلسیم و در نتیجه کوتاه قدی بچه ها و نوجوانان گردد.